Fobinin Tanımı

Fobiler, hissettiğimiz korkuların bir çeşididir diyebiliriz aslında. Dışarıdan gelebilecek tehlikelere karşı verdiğimiz ve gösterdiğimiz duygusal yönlü tepkilere korku adı verilmektedir. Eğer bu korku, kişinin günlük hayatını olumsuz yönde ve sıklıkla ve böylesi durumla her karşılaşıldığında olumsuz yönde etkilemekteyse, buna fobi denir. Fobik olarak da adlandırılan bu kişilerde genellikle fobi kaynaklı anksiyete bozuklukları görülmektedir.

Ön bir uyarı mekanizması olarak her canlıda içgüdüsel olarak var olan ve gelişen korku, yaşamını ve varlığını tehdit eden durumlar karşısında gelişmiştir. İnsan bilinci, bu kaygıyı korku olarak algılamaktadır. Bu korku ise olası tehlikelerden canlıları koruması için gelişmiştir. Eğer korku ve akabinde yaşanması gereken rahatlama bitmez, tam tersi artarak çoğalırsa, bu durum kişide anksiyeteye sebebiyet verebilir. İşte tam da bu noktada fobi oluşur ve kişi fobik birine dönüşebilir. Kadınlarda, erkeklere oranla daha fazla görülen fobiler, toplumda ve halk içinde bir huy ya da kişinin özelliği olarak algılandığı için, psikiyatr ya da psikologlardan yardım alma oranı oldukça düşüktür. Toplumda pek çok insan fobileri nedeniyle yardım almadan anksiyeteleriyle birlikte yaşamaktadır.

Peki Fobi Belirtileri Nelerdir? Bir Kişi Fobik Olduğunu Nasıl Anlar?

Kişi eğer bir konuda korku yaşıyor ve bu korku panik atak derecesinde bir anksiyeteye dönüşüyorsa, bu kişide o nesne, varlık ya da olaya karşı fobi oluşmuş demektir. İlerleyen seviye fobilerde kalp durması ve ölüm gibi sonuçlarla dahi karşılaşılabilir.

Fobi Belirtileri:

• Yüzde kaşınma


• Çarpıntı


• Yüz kızarması ve yanma hissi


• Mide bulantısı


• Bulanık görme


• Nefes darlığı


• Soğuk terleme


• Yutkunmada güçlük


• Ağız kuruluğu


• Bilinç kaybı


• Ani bir şekilde tansiyonda düşüş


• Bunalım ve depresif hissetme


• Sinir krizi


• Şok hali


• Titreme


• Bayılma

Eğer ki bir nesne, varlık, canlı ya da olay veya davranış karşısında bu tip durumlarla karşılaşıyorsanız fobi kaynaklı anksiyete gelişmiş olabilir. Bu sebeple de bir uzmana başvurmanızda fayda var.

Fobi Tedavi Edilebilir mi? Tedavi Yöntemleri Nelerdir?

Gelişen fobilerin elbette tedavisi mümkündür. Kişi hem ilaç hem de psikoterapi yöntemi ile tedavi edilir. İlaç ya da terapi tek başlarına bir anlam ifade etmez, bu iki yöntemin bir arada ilerlemesi gerekir. Psikoterapide, genellikle kişide anksiyeteye neden olan korkuları üzerine gidilir ve korkuları ve fobileriyle yüzleşmesi amaçlanır. Fakat dünyada da toplumumuzda da yukarıda belirttiğimiz gibi fobiler bir huy, kişilik özelliği gibi algılandığı için, fobi sahibi insanlar tedavi olmak istemez, hatta bu çözüm akıllarına dahi gelmez. Eğer sizde de bir nesne, canlı ya da davranış ve olaya karşı fobi olduğunu düşünüyorsanız bir uzmana başvurmaktan lütfen çekinmeyiniz. İlerleyen dönemlerde, anksiyete gelişebilir ve bu hayat kalitenizi etkilemekle kalmaz, istenmeyen olumsuz sonuçlara da neden olabilir.

Sıklıkla Görülebilen Fobi Çeşitleri:

• Hippopotomonstrosesquippedaliophobia: En uzun fobi kelimesidir; kelimenin uzunluğunun tersine, uzun kelimelerden korkmak anlamındadır.


• Anatidaefobi: Bu fobisi olan kişi, bir ördek tarafından izlendiğini düşünerek korkabilir. Bu fobi çoğunlukla çocukluk döneminde bir ördeğin saldırısına uğramış veya bir ördek tarafından kovalanmış kişilerde bulunur.


• Geletofobi: Kişinin kendisine gülünmesinden veya dalga geçilmesinden korkması durumudur. Bu fobiye sahip olan kişiler genelde bulunduğu ortamda atılan her kahkahanın kendileri hakkında olduğunu düşünür. Çoğu insan kendisine gülünmesini veya kendisiyle dalga geçilmesini sevmez fakat bu fobiye sahip olan insanların bu durumu içselleştirdiği ve bu duruma karşı fazla korku duyduğu görülür. 


• Agirofobi: Bir caddede karşıdan karşıya geçme korkusuna denilir. Bu fobiye sahip olan kişiler özellikle de yaya geçitlerinde büyük korku yaşarlar.


• Panfobi: Her zaman var olan bir kötülüğe inanma ve bunun sonucunda da her şeyden korkma durumudur. Tıp literatüründe bu durum fobi olarak geçmez.


• Ranidafobi: Kurbağalardan korkmaktır. 


• Ksantofobi: Bazı renkler insanı istemsiz bir şekilde tedirgin edebilir ve bu da sarı renge duyulan tedirginlik halidir. Bu fobi insanda psikolojik hatta hormonal olarak rahatsızlık yaratabilir. 


• Obesofobi: Bu fobi insanların şişmanlamaktan fazla şekilde korkması olarak tanımlanır. 


• Pogonofobi: Sakallardan veya sakallı kişilerden korkma durumudur. Bu fobi kişilerin çocukluk döneminde yaşadığı sakallı kişilerle alakalı kötü bir olaya işaret ediyor olabilir. 

• Halitofobi: Obsesif kompülsif bozukluk yaşayan kişilerde sıklıkla görülen bu fobi kötü nefes fobisi olarak tanımlanır. 


• Globofobi: Balonlardan özellikle de balonların patlamasından korkulmasıdır. Bu kişiler balon olan bir ortama girdiğinde büyük tedirginlik yaşarlar. 


• Gametofobi: Kişilerin evlenmekten korkmasıdır. Bu fobiye sahip olan kişiler genellikle bir ortamda odak olmayı sevmeyen ve sosyal hayatlarında sıkıntılar yaşayan kişilerdir.


• Jinofobi: Çocukluk döneminde anne, abla, öğretmen veya kişide büyük etkisi bulunan herhangi bir kadınla alakalı kötü anıları bulunan, bu kişilerden kötü muamele gören kişilerde sıklıkla görülen kadınlardan korkma durumudur. 


• Seksofobi: Kişinin cinsel aktivitelerden veya cinsel organlardan korkmasıdır. Geçmişte yaşanmış kötü anılar, aile eğitimi veya dinsel ve toplumsal baskılar kişide bu fobinin oluşmasını tetikler. 


• Aritmofobi: Çocukluk veya gençlik döneminde matematikle alakalı kötü anıları bulunan kişilerde sıklıkla görülen sayılardan korkma durumudur. 


• Nomofobi: Günümüzde çok yaygın şekilde görülen telefonsuzluktan korkmak olarak adlandırılan fobidir. Bu fobiye sahip olan kişiler telefonu yanında olmadan dışarıya çıktığında kendini tedirgin, gergin hissedebilir ve bu durumdan büyük korku duyar. 


• Triskaidekafobi: Özellikle Batı ülkelerinde sıklıkla görülen bu fobi 13 sayısından korkmak anlamına gelir. Batı kültüründe 13 sayısının uğursuz olduğu düşünülür fakat bu düşünce bizim kültürümüzde yaygın değildir. 


• Tafefobi: Mezarlardan korkmak ve diri diri gömülme korkusu taşımak anlamındadır. Bu fobisi olan kişiler öldüklerinin sanılması ve bu nedenle gömülme korkusu taşırlar. 


• Teknofobi: Gelişmiş olan teknolojiden korkmaktır. Son günlerde teknolojide görülen büyük yenilikler ve yapay zekanın oldukça geliştirilmesi bu fobiyi taşıyan kişilerin tedirginlik ve gerginlik düzeyinin artmasına neden olur. Yapay zekanın ilerlemesi ve kötü bir hal alması bu kişilerin en büyük korkuları arasındandır.


• Venüstrafobi: Bu fobi güzel kadınlardan korkmak olarak bilinir. Bu fobiye özgüvensizlik neden olabilir. Bu fobiyi taşıyan kişiler karşılarındaki güzel buldukları kadının gözlerine bakmakta bile zorlanabilir. 


• Tetrafobi: Özellikle de Doğu Asya ülkelerinde görülen bu fobi dört sayısından korkmak anlamındadır. Doğu Asya ülkelerinde bu fobi o kadar yaygındır ki bazı asansörlerde dört sayısı yoktur. 


• Roller Coaster Fobisi: Yükseklikten, hissedilen basınçtan ve yüksek hızdan kaynaklı görülen bir fobidir. Bu fobiye sahip kişiler Roller Coaster'a bindikleri zaman kendilerini güvensiz ve çaresiz hissederler. 


• Androfobi: Çocukların veya gençlerin baba, abi veya öğretmen gibi hayatındaki önemli erkek figürlerden gördüğü kötü muamele veya bu kişilerle yaşadığı kötü anılar sonucu oluşabilen erkeklerden korkma olarak tanımlanan fobidir. 


• Kronofobi: Zaman kavramına veya zamanın ilerleyişine karşı duyulan korkudur. 

• Koumpounophobia: Giyinme konusunda kişilerin büyük sıkıntılar yaşamasına neden olan bu fobi kıyafetlerin düğmelerinden korkmak anlamına gelir. 


• Kimofobi: Kişilerin küçük veya büyük fark etmeksizin dalgalardan korkmasıdır. 


• Apifobi: İnsanlarda sıklıkla görülen bu fobi arılardan korkma durumudur. Çocukluk döneminde kendisinin veya yakın çevresinde bulunan bir kişinin arı tarafından sokulması kişide bu fobinin görülmesini tetikleyebilir. 


• Asimetrifobi: Sıklıkla karşılaşılan bu fobi de simetrik olmayan cisimlere karşı duyulan korkudur. 


• Atelofobi: Kişinin kusursuz olamamaktan korkmasıdır. 


• Arakibutirofobi: Görülen en ilginç fobilerdendir. Kişinin fıstık ezmesi yerken fıstık ezmesinin damağına yapışmasından korkmasıdır.


• Manyofobi: Kişinin yakın çevresinde psikolojik sorunlar yaşamış veya yaşamaya devam eden kişilerin bulunması sonucu oluşabilen kişinin delirmekten korkması durumudur. 


• Paraskavedekatriafobi: Ayın 13'ü ve cuma gününe denk gelen günlerden korkmak anlamındadır. 


• Peladofobi: Küçük yaşlardaki çocukların kel olan kişilerden etkilenmesi sonucu görülen kel kişilerden korkma veya kelleşmekten korkma durumudur. 


• Fobofobi: Bu kişiler yeni korkular edinmekten korkarlar ve bu nedenle kendilerini korkutacak yeni bilgiler edinmekten uzak dururlar.


• Pentherafobi: Evli insanların kaynanalarının hayatlarına fazla etkisi bulunmasından korkmasıdır. 


• Politikofobi: Politikacılardan korkma durumudur.


• Takofobi: Yüksek hızdan korkulmasıdır. 


• Transfobi: Genelde homofobik kişilerde görülen bu fobi transseksüel bireylerden korkulmasıdır. 


• Tripanofobi: Özellikle çocuklarda sıklıkla görülen bu fobi iğne veya aşıdan korkulması durumudur. 


• Gefirofobi: Köprülerden korkmak anlamına gelir ve bu fobiyi taşıyan kişiler köprülerin üzerinden geçmekten çekinirler.


• Helyofobi: Güneşten, güneş ışığından veya parlak olan ışıklardan korkulmasıdır bu fobi günlük hayatta birçok probleme neden olabilir.


• Hipnofobi: Genelde dengesiz hayat süren veya sıklıkla kabus gören kişilerde görülen bu fobi uykudan korkulmasıdır. 


• Filemafobi: Birini öpmekten veya öpülmekten duyulan gerginliktir.


• Eisoptrofobi: Kendisinin veya bir başkasının yansımasını aynada görme korkusu olarak tanımlanır.


• Ablütofobi: Genellikle küçük yaştaki çocuklarda görülen yıkanma korkusudur.


• Pediofobi: Oyuncak bebeklerden korkulmasıdır. Bu fobiye sahip kişilerin robotlardan veya vitrin mankenlerinden de korktuğu görülebilir. 


• Klostrofobi: Günümüzde sıklıkla rastlanılan bu korku her tarafı kapalı ve basık mekanlarda bulunmaktan duyulan korkudur. 


• Haptofobi: Dokunulma hissinden korkulmasıdır. Dokunmak bu kişilerde yanma hissiyatına neden olur.


• Ksilofobi: Ormanlardaki ağaçlardan hatta tahta olan birçok cisimden korkulmasıdır.


• Cherofobi: Kişinin mutlu olmaktan hatta olumlu davranışlar sergilemekten veya olumlu duygular hissetmekten çekinmesidir.


• Tripofobi: Bu fobi de günümüzde sıklıkla görülen fobiler arasında sayılabilir. Delik korkusu veya delikli cisimlerden rahatsız olunması anlamına gelir. 

Sık Görülmeyen Fobi Çeşitleri

FINDIK EZMESİNİN DAMAKTA KALMA FOBİSİ (Arachibutyrophobia)

Bu fobi kişinin damağında fındıkezmesinin yapışması korkusudur. Bu sıradışı fobi panik ve boğulmaya neden olabilir.

PALYAÇO FOBİSİ (coulrophobia )

Bu korku kitap ve filmlerle dramitize edilmiş ama nispeten palyaçolara duyulan korku gerçekten nadirdir.

DİŞÇİDEN KORKMA FOBİSİ (dentophobia)

İngiliz Dişhekimleri Birliği göre yaygın olarak görülen bir fobidir.

YAŞLANMA FOBİSİ (gerascophobia)

Yaşlanma korkusu olan insanlar genellikle vücutlarında değişim başlayınca dehşete düşerler.Bu durumdan kaçınmak için ise ameliyat , estetik gibi önlemler alacaktır.

SOĞUK YA DA SOĞUK ŞEYLER FOBİSİ (frigophobia)

Olanlar genellikle sıcaktan bağımsız olarak gerçekleşir. Bu fobinin kanağı genellikle geçmişte yaşanan olumsuz bir deneyimden kaynaklanır.

DOKUNMA FOBİSİ (haphephobia)

Bu fobi kişinin kişisel alanını korumak için ihtiyaç duyduğu fobidir. Genellikle cinsel istismar sonucu ortaya çıkar.

JÖLE fobisi (jangelaphobia)

Bu fobi don derece nadirdir. Genelde çocukluk çağında başlar.

YALNIZ KALMA FOBİSİ (ısolophobia)

Mendoza; Bu görüntülerin arkasında benim garip ve acayip olan her şeye duyduğum hayranlık ve merak vardı.

GÖK GÜRÜLTÜSÜ VE ŞİMŞEK FOBİSİ (Keraunophobia)

Bu fobisi olan insanların hava tahminlerine karşı bir ilgisi vardır ve bu fobi yaklaşan fırtınalar için bir uyarı olabilir.

ÖLÜM YA DA ÖLÜ ŞEYLERİN FOBİSİ (Necrophobia)

Bu fobiye sahip olan insanlar tabut, mezar taşları, cenaze ve mezarlık gibi ölümle ilgili olaylardan korkarlar.

DÖRTLÜ GELEN ŞEYLER FOBİSİ (Quadrophobia)

Mendoza, bu fobi hakkında zarar verici bir fobi olamadığını söylüyor.

KİLO ALMA FOBİSİ (Obesophobia)

Bu fobi tedavi edilmediği takdirde hayatı tehdit edici olabilir.

RADYASYON FOBİSİ (Radiophobia)

2011 yılında Japonya'nın Fukushima Daiichi nüklüeer santralinin yakınında yaşayan bir çok kişide bu fobi gelişti.

UYKU FOBİSİ (Somniphobia)

Bu genellikle insanın kendisini sadece uykuda başarılı olduğuna inandırması fobisidir.

CANLI GÖMÜLME FOBİSİ (Taphephobia)

Bu korku mezar ve fobi anlamına gelen Yunanca "taphos" kelimesinden geliyor.

CADILIK VE BÜYÜCÜLÜK FOBİSİ (Wiccaphobia)

Fobilere kişinin yaşamında belirli bir olay, travma veya öğrenilen bir tepki karışımının neden olduğu düşünülmektedir

KISKANÇLIK FOBİSİ (Zelophobia)

Fobiler antidepresanlar da dahil olmak üzere danışarak, psikoterapi görerek ya da ilaç kullanılarak tedavi edilebilir.