Nedir Bu Gluten Hassasiyeti? Tüm Yönleriyle Gluten Ä°ntoleransı

Son yılların tartışma konusu olan gluten, beraberinde pek çok bilgiyi ve kirli bilgiye de beraberinde getirdi diyebiliriz. Bazı biliminsanları glutenin tam bir saatli bomba olduÄŸu görüÅŸünde iken, kimisi ise gluten hassasiyeti olmayan ve çölyak hastalığına sahip olmayan kiÅŸiler için glutenin gerekli bir protein olduÄŸunu savunuyor. Biz de tüm bu bilgileri bir araya getirdik ve tüm yönleriyle bu dosyayı ele almak istedik.

Gluten Nedir?

Ä°nsanlar arasında en yaygın tüketilen besinler arasında buÄŸdayın da bulunduÄŸu, bunun yanı sıra arpa, çavdar gibi gıdalarda da bulunan bir protein ailesine verilen isimdir gluten. Glutenlerin en önemlileri ise Gliadin ve glutenin proteinleridir desek yanlış olmaz. Gliadin ise saÄŸlık sorunlarını doÄŸuran proteindir. Åžöyle ki; bir ekmek yaptığınızı düÅŸünün. Un ile suyu karıştırıyorsunuz. Gluten proteinleri bir yapıştırıcı gibi bu iki maddenin yapışmasını saÄŸlıyor. Aynı zamanda esneklik ve kabarmasını saÄŸlayan da yine gluten oluyor ve ağızda ekmeÄŸi çiÄŸnerken tat ve dolayısıyla keyif de veriyor. Pek çok insanın gluteni tolere etme yetisi vardır; fakat bazı kiÅŸilerde durum böyle deÄŸildir ve bu kiÅŸiler için gluten ciddi saÄŸlık sorunları oluÅŸturabilir. Gluteni, tabiri caizse, hazmedemeyen kiÅŸilere ise çölyak hastası deniyor ve bu kiÅŸilerde gluten duyarlılığı, buÄŸday alerjisi gibi hastalıklar geliÅŸebiliyor.

Gluten Hassasiyetinizin Olduğunu Nasıl Anlarsınız?

1. 
   

   Sindirim Sistemi Sorunları

   
   

Gluten hassasiyetinin en yaygın belirtilerinden biri de bağırsaklarda görülen rahatsızlıklardır. Gluten içeren besinler tükettikten sonra;

• Karın ÅŸiÅŸmesi


• Gaz


• Karın aÄŸrısı


• Huzursuz bacak sendromu


• Ä°shal ya da kabızlık

Yaşıyorsanız sizin de gluten hassasiyetiniz olabilir.

2. 
   

   Devamlı Yorgun Hissetme ve Bitkinlik

   
   

Dikkat etmeniz gereken nokta ÅŸu; buÄŸday ya da gluten içeren bir tahıl ya da besin tükettikten sonra yorgunluk hissedip hissetmediÄŸiniz... Bitkinlik ve yorgunluÄŸun yanı sıra bu kiÅŸilerde konsantre olma zorlukları da görülebilir. Bu tip ÅŸikayetleriniz varsa glutensiz beslenme düzenine geçmeniz gerekebilir.

3. 
   

   Bitmek Bilmeyen Baş Ağrıları

   
   

Gluten proteini, vücut iÅŸleyiÅŸinde dengesizliÄŸe yol açarak sinir sisteminizin iÅŸleyiÅŸini olumsuz bir ÅŸekilde etkileyebilir. EÄŸer glutene hassasiyetiniz varsa baÅŸ aÄŸrısı ve migren en yaygın belirtilerden biridir ve sizde de görülebilir.

4. 
   

   Eklemlerde Rahatsızlık

   
   

Tıpkı baÅŸ aÄŸrısı gibi, gluten hassasiyeti vücudun iÅŸleyiÅŸini deÄŸiÅŸtirerek enflamatuar tepkileri normalden daha da yükseltir ve zararlı bazı tepkimelere sebep olur. Bu da el, diz ve ayakarda ÅŸiÅŸlik ve aÄŸrı ÅŸeklinde görülebilir ve biz buna ödem diyerek geçiÅŸtirebiliriz. Fakat bu durum sıklıkla meydana geliyorsa bir doktora baÅŸvurmanızın vakti gelmiÅŸ demektir.

5. 
   

   Hormonal Dengesizlik

   
   

Kısırlık, adet öncesi aÄŸrılı sendrom ya da polikistik over sendromu gluten hassasiyeti ile alakalı olabilir. Bu yüzden bazı uzmanlar, bu tip rahatsızlıklarda gluten içeren besinleri tüketmemeniz gerektiÄŸini öneriyorlar.

6. 
   

   Keratosis Pilaris – Tavuk Derisi Hastalığı

   
   

Keratosis Pilaris, cilt üzerinde çıkan açık kırmızı ve ufak kabarıklıklara deniyor ve halk arasında tavuk derisi hastalığı olarak adlandırılıyor. Bu durumun temel nedeni ise uzun süreli gluten tüketiminin bağırsaklarda neden olduÄŸu hasar ve sonucunda ise A vitamini ve bazı çeÅŸitli yaÄŸ asitlerinin düzgün emilmemesi meydana gelebiliyor.

7. 
   

   Otoimmun Hastalıklar

   
   

Otoimmun, bağışıklık sisteminin vücuda yanlışlıkla saldırdığı bir durum olarak çıkar karşımıza. Yazının başında da belirttiÄŸimiz gibi sindirim sisteminin gluteni yabancı bir istilacı olarak algılayıp saldırıya geçmesi olayında olduÄŸu gibi. Bu ÅŸekilde bir algı, protein enflamasyon seviyelerini yükselterek bazı hastalıklara neden olabilir. Bunlar arasında ÅŸunları sayabiliriz:

• Sedef hastalığı


• Ülseratif kolit


• Deri sertleÅŸmesi


• Deri veremi


• Skleroz


• Hashimato tiroidi

8. 
   

   Psikolojik Bazı Bozukluklar

   
   

AÅŸağıda sıralayacağımız psikolojik rahatsızlıklara neden olan gluten tüketimi kesildiÄŸinde iyileÅŸme görülebilir. Bu hastalıklar ise ÅŸu ÅŸekildedir:

• Anksiyete


• Depresyon


• Kaygı bozuklukları ve panik atak


• Zihin bulanıklığı


• Dikkat eksikliÄŸi ve hiperaktivite bozukluÄŸu


• Aşırı öfke ve asabiyet


• Aşırı stres

Peki Nedir Bu Çölyak Hastalığı Nedir?

 Gluten tahammülsüzlüÄŸü yani gluten intoleransının belki de en ÅŸiddetli halidir. Vücut, karşılaÅŸtığı glutene bir yabancı istilacı olarak yaklaşır ve bağışıklık sistemi glutene saldırır. Bu durumda ise bağırsak kanalının içini döÅŸeyen tabakaya karşı hücum eder. Bu savaÅŸ sırasında bağırsak duvarı hasar görürken bazı emilim bozuklukları meydana gelir. Sonucunda ise kansızlık, beslenme sorunları, sindirim problemleri, karında ÅŸiÅŸlik, ishal, kabızlık, ÅŸiddetli baÅŸ aÄŸrıları, deri döküntüleri, yorgunluk, depresyon gibi belirtiler ve hastalıklar görülür. Çölyak hastalarına bazen teÅŸhis koymak zor olabilir; çünkü bir takım sindirim belirtileri ön planda olmaz. Yalnızca yorgunluk ve kansızlık gibi semptomlar da görülebilir. Bu yüzden de çölyak hastalarına gluten intoleransı tanısı koymak çoÄŸu zaman güçtür. Bu hastalığa sahip bir kiÅŸide yukarıda da saydığımız belirtilerden birden çoÄŸu görülebilir ve baÅŸka hastalıklar ile karıştırılabilir. Bu nedenle hastaya doÄŸru teÅŸhis konması 6 ila 10 sene sürebilir. Çölyak hastalarının, maalesef yüzde 80 gibi büyük bir kısmı, hiç tanı koyulmadan yaÅŸamlarına devam etmektedirler.

Bazı kiÅŸilerde çölyak testi pozitif çıkmasa bile glutene karşı hassasiyetleri vardır. Bu grupta olan kiÅŸilere ise çölyak dışı gluten duyarlılığına sahip kiÅŸiler deniyor ve toplumda yaklaşık yüzde 13’lük bir kesim olduÄŸu düÅŸünülüyor. Bu kesimde ise sulu dışkı, karın aÄŸrısı-ÅŸiÅŸliÄŸi ve depresyon gibi belirtiler görülüyor. Glutensiz gıda beslenme düzeni ile bu hassasiyetin getirdiÄŸi olumsuz sonuçlar ortadan kaldırılabiliyor.

Gluten İntoleransı (Hassasiyeyi) Nasıl Anlaşılır?

En sık görülen ÅŸikayetler arasında sindirim sistemi hastalıkları ve psikolojik rahatsızlıklar, baÅŸ ve eklem aÄŸrıları görülür. Çölyak tanısı konmasının ise baÅŸlıca yolları ÅŸunlardır:

• Kan Testleri: hastalıkla var olan antikorları tarayan bir takım testler vardır. Bunlardan en yaygın uygulananı tTG-IgA adı verilen testtir. Bu testin sonucu pozitif çıkarsa sonuçların doÄŸrulanması için genelde bir de doku biyopsisi önerilmektedir.


• Ä°nce bağırsak biyopsisi: Bağırsaklarda hasar var mı yok mu buna bakılır. Bunun yöntemi de bağırsaklardan doku alınması yolu ile gerçekleÅŸir.

Gluten hassasiyetiniz olduÄŸundan ÅŸüpheleniyorsanız doktora danışın. Bunun dışında birkaç hafta glutensiz diyet yaparak hassasiyetiniz olup olmadığını anlama ÅŸansınız da vardır. EÄŸer glutensiz beslendiÄŸinizde yukarıda belirtileri göstermiyorsanız çölyak hastası olabilirsiniz. Bu durumda da doktorunuza danışın ve gerekli testleri yaptırıp buna göre bir beslenme düzeni ve yaÅŸam tarzı oluÅŸturun.

Gluten Ä°çermeyen Gıdaların Listesi

DoÄŸal hali ile gluten içermeyen tahıl ve tohumlar:

• Pirinç


• Mısır


• Keten tohumu


• Chia tohumu


• Kinoa


• Keçiboynuzu


• Tef


• KarabuÄŸday


• Yulaf (doÄŸal halinde yoktur)


• Amarant

DoÄŸal hali ile gluten içermeyen besinler:

• Yumurta


• Süt ürünleri (yoÄŸurt, peynir, süt, kefir)


• Et ve deniz ürünleri


• Sebze ve meyveler


• Baklagiller


• Kök ve yumrular


• KuruyemiÅŸ


• YaÄŸlar

NOT: Burada önemli olan nokta iÅŸlenmiÅŸ gıdalar deÄŸil de gluten içermeyen doÄŸal besinler tüketmektir. EÄŸer paketli bir ürün alacaksanız, üzerinde “gluten içermez” ya da “glutensiz” ibareleri olmasına dikkat etmenizde fayda var. Fakat bu ibarelerin yer alması, bu paketli ürünü tamamen saÄŸlıklı yapmaz; çünkü ÅŸeker, doymamış ya da saÄŸlıksız yaÄŸlar veya yüksek kalori içerebilir. Ayrıca bira gibi arpa ya da buÄŸday içeren içeceklerin de içinde gluten mevcuttur. Yine doÄŸal besinler tüketmekte fayda var diyor ve yazımızı bitiyoruz. Herkese saÄŸlıklı günler dileriz.