Koronavirüs Covid-19 olarak adlandırılır. İlk olarak 1960’lı yıllarda ortaya çıkmıştır. Fakat uzun süre sonra insanlara ağır hasar veren bu virüs, Çin’in Wuhan kentinde tekrar baş göstermiş ve dünyaya yayılması çok kısa süre içerisinde olmuştur. Hayvanlardan insanlara geçen koronavirüs, insana geçtiği an mutasyona uğruyor ve yaşamını insan bedeninde sürdürebiliyor. 400’den fazla çeşidi olan koronavirüs’ün 4 çeşidi insanlar üzerinde hastalığa sebep oluyor.
Pek çoğunuz hatırlar, 2002’de dünya SARS ile 2012’de de MERS hastalığıyla uğraşmıştı. Koronavirüs de bu iki hastalıkla aynı grubu paylaşıyor. Çin’in Wuhan kentinin çıkış noktası olduğunu bildiğimiz Covid-19, 118 ülkeye yayıldı, 119 bin kişide görüldü ve maalesef 4200’den fazla insanın ölümüne yol açtı şimdiye kadar.
PEKİ KORONAVİRÜS BELİRTİLERİ NELERDİR?
Coronavirus (Koronavirüs) belirtileri sıklıkla şöyle sıralanmıştır: kuru öksürük, yüksek ateş, boğazda ağrı, kas ve eklem ağrıları, halsizlik, burun akıntısı, ishal, bulantı, kusma, solunum güçlüğü, nefes darlığı ve vücut ağrıları.
Belirtileri gribe benzese de, gripten çok daha ağır bir tabloya yol açıyor koronavirüs ve zararları çok daha büyük olabiliyor.
Akciğer hastalıkları, kanser hastaları ya da bağışıklık sisteminin güçsüz olduğu kişilerin yakalanma olasılığının daha çok olduğu koronavirüs vakalarında, altta yatak başka hastalıkların olduğu tespit edilmiştir.
CORONAVIRUS HANGİ YOLLARLA BULAŞIR?
Global anlamda, Dünya Sağlık Örgütü’nün ve başta Çin ve İtalya olmak üzere pek çok ülkenin kırmızı alarm verdiği koronavirüs salgını, bir üyesi olduğu ve 2002’de ortaya çıkan ve yayılma gücü düşük; fakat son derece ölümcül olan SARS salgının aksine son derece hızlı yayılan bir virüs çeşididir. 14 günlük kuluçka dönemi olan virüs, bazı araştırmacılara göre vücutta 24 güne kadar kuluçkada kalabiliyor. Çinli biliminsanlarına göre ise bazı kişiler hiçbir belirti göstermeden bu hastalığı yayabiliyor. Koronovirüs nefes yoluyla rahatlıkla yayılabiliyor. Üst solunum yollarına yapışan bu virüs, mutasyona uğrayarak akciğere inme becerisi geliştirmiştir ve zatürreye yol açmaktadır. Zatürre olan hastalarda fazlasıyla ağır bir grip görülmektedir.
Hapşırık, öksürük gibi durumlarla birlikte havadan damlacık yoluyla bulaşabilir. Virüsün bulaştığı kişilerde, 5 ila 11 gün arasında yüksek ateş ya da öksürük gibi belirtiler ortaya çıkmaktadır. Koronavirüs’e (Covid-19) bağlı ölümlerin oranı şimdiye kadar yüzde 1-2 gibi düşük bir oranla seyretse de, çabuk bulaşan bir virüs olduğu için dünya alarma geçmiş ve son derece önem arz etmiştir.
CORONAVIRUS’TEN NASIL KORUNABİLİRİZ?
Bu virüs için alınabilecek önlemler, tıpkı gripten korunmak için alabileceklerimize benzer. El hijyeni oldukça önemlidir. Toplu taşıma araçlarında tek bir noktaya tutunmak, maske takmak, bağışıklık sistemini güçlendirici besinler tüketmek (örneğin ılık limonlu su içmek) son derece önem arz eder. Ellerimizi su ve sabunla 20 saniye boyunca yıkamaya özen göstermeliyiz. Parmak aralarını ve tırnaklarımızı dahi yıkamalıyız. Bunların yanı sıra alkol içeren mendiller, 80 derece kolonya ile elleri temizlemek de virüsü öldürmekte işe yarar önlemler arasında yer alıyor. Ev temizliği, kapı kolları, elektrik düğmelerinin temizliği de oldukça önemli. Ev temizliğinde, suya bir iki damla çamaşır suyu damlatmanızı öneririz. Bunun yanı sıra elinize doğru öksürüp hapşırmak yerine, bir mendile doğru yapmanız çok daha doğru olacaktır.
KORONAVİRÜS’ÜN TEDAVİSİ VAR MI?
Şu ana kadar yapılan çalışmalar olumlu sonuç vermemiştir maalesef. Fakat biliminsanları halen bu konu üzerinde hummalı bir çalışma yürütmektedir. Tedavisinden ziyade, korunma yolları belirlenmiş ve yukarıda saydığımız yollar ile bu virüsten korunmak mümkün hale gelmiştir. Koronavirüs’e iyi gelen bir ilaç hala bulunamamıştır. Antibiyotik vb. ilaçlar maalesef bu hastalığı tedavi etmemektedir.
KORONAVİRÜSE YAKALANAN KİŞİ ÖLÜR MÜ?
2002’de yayılan SARS hastalığının kaynağı Misk kedisiydi ve bu hastalığa yakalanan hastaların yüzde 10’u hayatını kaybetmişti. 2012’de bir salgına dönüşen MESK hastalığı ise develerden çıkmıştı ve hastaların yaklaşık yüzde 34’ü maalesef hayatını kaybetmişti. Koronavirüste ise bu oran şu ana kadar ölüm oranı yüzde 1 ila yüzde 2 civarında seyrediyor. Hastaların yüzde 81’i hastalığı hafif şekilde atlatıyor, yüzde 14’ü ciddi, yüzde 5’i ise hastalığı ağır bir şekilde geçiriyor. 80 yaşın üzerinde ölümcül vakaların çok olduğu, 9 yaşın altındaki çocuklarda ise bu hastalığın zarar vermediği görüşmüştür.
CORONAVİRÜS’TEN KORUNMANIN 10 YOLU
- Ellerinizi sık sık su ve sabun ile 20 saniye boyunca yıkayın. Parmakların arasını ve tırnakların içini de yıkamaya özen gösterin.
- Su ve sabun dışında alkollü mendiller ve kolonya da oldukça etkili bir yöntem olarak kabul ediliyor.
- Küçük çocuklara hijyeni öğretmeye çalışın. Bunun yanında çevrenizdeki insanlar, hijyene önem vermiyorsa, onları bu konuda teşvik edin ve uyarılarda bulunun.
- Hapşırırken ya da öksürürken elinizi ağzınıza götürmek yerine bir mendil ile kapatın ve ardından mendili muhakkak çöpe atın, çantada ya da cepte bekletmeyin.
- İnsanlarla bir süre tokalaşmayı ve öpüşmeyi bırakın. Aynı tabaktan yemek yemeyin ya da kaşık, çatal veya bardağınızı paylaşmayın.
- Ellerinizi dezenfekte etmeden ağzınıza ya da gözünüze ellemeyin.
- Kapı kolları, oyuncaklar ya da elektrik düğmeleri gibi çok fazla dokunulan yerleri sık sık dezenfekte edin.
- Çiğ veya az pişmiş hayvansal ürünlerden uzak durun.
- Hayvanlarla temastan sonra ellerinizi sabunlu su ile yıkayın.
- Seyahat edilmesi gerekiyorsa sık sık ellerinizi dezenfekte edin.
CORONAVİRÜS EVCİL HAYVANLARDAN GEÇER Mİ?
Genel olarak ele alındığında hayvanlarda bulunan virüsler insanlara bulaşmaz. Özellikle evimizde bizimle yaşayan dostlarımız, virüs için ‘ara konak’ olarak belirtilmemiştir. Bu virüsün yalnızca yarasalarda çokça yaygın olduğu bilinmektedir. Bunun dışında evcil hayvanlardan bu virüsün, insanlarda yayıldığına dair bir belirti tespit edilmemiştir.
VİRÜSTEN KORUNMAK İÇİN NASIL BESLENMELİ?
Unutmayalım, koronavirüsten korunmada önem teşkil eden iki husus vardır. Hijyen ve güçlü bağışıklık sistemi. Bir süre hayvansal gıdalardan uzak durun. Bol bol taze sebze ve meyve tüketin. Ilık limonlu su için. Meyve ve sebzeleri bir süre suda beklettikten sonra iyice yıkayın. Bağışıklık sisteminin düşmemesi için bir diğer önemli faktör ise uyku düzenidir. Uykunuzu gece saatlerinde almaya çalışın ve düzenli yatıp kalkın. Ayrıca günde muhakkak en az 2 litre su içmeye özen gösterin. Ayran, taze meyve suyu, C vitamini takviyesi ve bol C vitamini içeren besinler tüketin.