Fobinin Tanımı

Fobiler, hissettiÄŸimiz korkuların bir çeÅŸididir diyebiliriz aslında. Dışarıdan gelebilecek tehlikelere karşı verdiÄŸimiz ve gösterdiÄŸimiz duygusal yönlü tepkilere korku adı verilmektedir. EÄŸer bu korku, kiÅŸinin günlük hayatını olumsuz yönde ve sıklıkla ve böylesi durumla her karşılaşıldığında olumsuz yönde etkilemekteyse, buna fobi denir. Fobik olarak da adlandırılan bu kiÅŸilerde genellikle fobi kaynaklı anksiyete bozuklukları görülmektedir.

Ön bir uyarı mekanizması olarak her canlıda içgüdüsel olarak var olan ve geliÅŸen korku, yaÅŸamını ve varlığını tehdit eden durumlar karşısında geliÅŸmiÅŸtir. Ä°nsan bilinci, bu kaygıyı korku olarak algılamaktadır. Bu korku ise olası tehlikelerden canlıları koruması için geliÅŸmiÅŸtir. EÄŸer korku ve akabinde yaÅŸanması gereken rahatlama bitmez, tam tersi artarak çoÄŸalırsa, bu durum kiÅŸide anksiyeteye sebebiyet verebilir. Ä°ÅŸte tam da bu noktada fobi oluÅŸur ve kiÅŸi fobik birine dönüÅŸebilir. Kadınlarda, erkeklere oranla daha fazla görülen fobiler, toplumda ve halk içinde bir huy ya da kiÅŸinin özelliÄŸi olarak algılandığı için, psikiyatr ya da psikologlardan yardım alma oranı oldukça düÅŸüktür. Toplumda pek çok insan fobileri nedeniyle yardım almadan anksiyeteleriyle birlikte yaÅŸamaktadır.

Peki Fobi Belirtileri Nelerdir? Bir Kişi Fobik Olduğunu Nasıl Anlar?

KiÅŸi eÄŸer bir konuda korku yaşıyor ve bu korku panik atak derecesinde bir anksiyeteye dönüÅŸüyorsa, bu kiÅŸide o nesne, varlık ya da olaya karşı fobi oluÅŸmuÅŸ demektir. Ä°lerleyen seviye fobilerde kalp durması ve ölüm gibi sonuçlarla dahi karşılaşılabilir.

Fobi Belirtileri:

• Yüzde kaşınma


• Çarpıntı


• Yüz kızarması ve yanma hissi


• Mide bulantısı


• Bulanık görme


• Nefes darlığı


• SoÄŸuk terleme


• Yutkunmada güçlük


• Ağız kuruluÄŸu


• Bilinç kaybı


• Ani bir ÅŸekilde tansiyonda düÅŸüÅŸ


• Bunalım ve depresif hissetme


• Sinir krizi


• Åžok hali


• Titreme


• Bayılma

Eğer ki bir nesne, varlık, canlı ya da olay veya davranış karşısında bu tip durumlarla karşılaşıyorsanız fobi kaynaklı anksiyete gelişmiş olabilir. Bu sebeple de bir uzmana başvurmanızda fayda var.

Fobi Tedavi Edilebilir mi? Tedavi Yöntemleri Nelerdir?

GeliÅŸen fobilerin elbette tedavisi mümkündür. KiÅŸi hem ilaç hem de psikoterapi yöntemi ile tedavi edilir. Ä°laç ya da terapi tek baÅŸlarına bir anlam ifade etmez, bu iki yöntemin bir arada ilerlemesi gerekir. Psikoterapide, genellikle kiÅŸide anksiyeteye neden olan korkuları üzerine gidilir ve korkuları ve fobileriyle yüzleÅŸmesi amaçlanır. Fakat dünyada da toplumumuzda da yukarıda belirttiÄŸimiz gibi fobiler bir huy, kiÅŸilik özelliÄŸi gibi algılandığı için, fobi sahibi insanlar tedavi olmak istemez, hatta bu çözüm akıllarına dahi gelmez. EÄŸer sizde de bir nesne, canlı ya da davranış ve olaya karşı fobi olduÄŸunu düÅŸünüyorsanız bir uzmana baÅŸvurmaktan lütfen çekinmeyiniz. Ä°lerleyen dönemlerde, anksiyete geliÅŸebilir ve bu hayat kalitenizi etkilemekle kalmaz, istenmeyen olumsuz sonuçlara da neden olabilir.

Sıklıkla Görülebilen Fobi ÇeÅŸitleri:

• Hippopotomonstrosesquippedaliophobia: En uzun fobi kelimesidir; kelimenin uzunluÄŸunun tersine, uzun kelimelerden korkmak anlamındadır.


• Anatidaefobi: Bu fobisi olan kiÅŸi, bir ördek tarafından izlendiÄŸini düÅŸünerek korkabilir. Bu fobi çoÄŸunlukla çocukluk döneminde bir ördeÄŸin saldırısına uÄŸramış veya bir ördek tarafından kovalanmış kiÅŸilerde bulunur.


• Geletofobi: KiÅŸinin kendisine gülünmesinden veya dalga geçilmesinden korkması durumudur. Bu fobiye sahip olan kiÅŸiler genelde bulunduÄŸu ortamda atılan her kahkahanın kendileri hakkında olduÄŸunu düÅŸünür. ÇoÄŸu insan kendisine gülünmesini veya kendisiyle dalga geçilmesini sevmez fakat bu fobiye sahip olan insanların bu durumu içselleÅŸtirdiÄŸi ve bu duruma karşı fazla korku duyduÄŸu görülür. 


• Agirofobi: Bir caddede karşıdan karşıya geçme korkusuna denilir. Bu fobiye sahip olan kiÅŸiler özellikle de yaya geçitlerinde büyük korku yaÅŸarlar.


• Panfobi: Her zaman var olan bir kötülüÄŸe inanma ve bunun sonucunda da her ÅŸeyden korkma durumudur. Tıp literatüründe bu durum fobi olarak geçmez.


• Ranidafobi: KurbaÄŸalardan korkmaktır. 


• Ksantofobi: Bazı renkler insanı istemsiz bir ÅŸekilde tedirgin edebilir ve bu da sarı renge duyulan tedirginlik halidir. Bu fobi insanda psikolojik hatta hormonal olarak rahatsızlık yaratabilir. 


• Obesofobi: Bu fobi insanların ÅŸiÅŸmanlamaktan fazla ÅŸekilde korkması olarak tanımlanır. 


• Pogonofobi: Sakallardan veya sakallı kiÅŸilerden korkma durumudur. Bu fobi kiÅŸilerin çocukluk döneminde yaÅŸadığı sakallı kiÅŸilerle alakalı kötü bir olaya iÅŸaret ediyor olabilir. 

• Halitofobi: Obsesif kompülsif bozukluk yaÅŸayan kiÅŸilerde sıklıkla görülen bu fobi kötü nefes fobisi olarak tanımlanır. 


• Globofobi: Balonlardan özellikle de balonların patlamasından korkulmasıdır. Bu kiÅŸiler balon olan bir ortama girdiÄŸinde büyük tedirginlik yaÅŸarlar. 


• Gametofobi: KiÅŸilerin evlenmekten korkmasıdır. Bu fobiye sahip olan kiÅŸiler genellikle bir ortamda odak olmayı sevmeyen ve sosyal hayatlarında sıkıntılar yaÅŸayan kiÅŸilerdir.


• Jinofobi: Çocukluk döneminde anne, abla, öÄŸretmen veya kiÅŸide büyük etkisi bulunan herhangi bir kadınla alakalı kötü anıları bulunan, bu kiÅŸilerden kötü muamele gören kiÅŸilerde sıklıkla görülen kadınlardan korkma durumudur. 


• Seksofobi: KiÅŸinin cinsel aktivitelerden veya cinsel organlardan korkmasıdır. GeçmiÅŸte yaÅŸanmış kötü anılar, aile eÄŸitimi veya dinsel ve toplumsal baskılar kiÅŸide bu fobinin oluÅŸmasını tetikler. 


• Aritmofobi: Çocukluk veya gençlik döneminde matematikle alakalı kötü anıları bulunan kiÅŸilerde sıklıkla görülen sayılardan korkma durumudur. 


• Nomofobi: Günümüzde çok yaygın ÅŸekilde görülen telefonsuzluktan korkmak olarak adlandırılan fobidir. Bu fobiye sahip olan kiÅŸiler telefonu yanında olmadan dışarıya çıktığında kendini tedirgin, gergin hissedebilir ve bu durumdan büyük korku duyar. 


• Triskaidekafobi: Özellikle Batı ülkelerinde sıklıkla görülen bu fobi 13 sayısından korkmak anlamına gelir. Batı kültüründe 13 sayısının uÄŸursuz olduÄŸu düÅŸünülür fakat bu düÅŸünce bizim kültürümüzde yaygın deÄŸildir. 


• Tafefobi: Mezarlardan korkmak ve diri diri gömülme korkusu taşımak anlamındadır. Bu fobisi olan kiÅŸiler öldüklerinin sanılması ve bu nedenle gömülme korkusu taşırlar. 


• Teknofobi: GeliÅŸmiÅŸ olan teknolojiden korkmaktır. Son günlerde teknolojide görülen büyük yenilikler ve yapay zekanın oldukça geliÅŸtirilmesi bu fobiyi taşıyan kiÅŸilerin tedirginlik ve gerginlik düzeyinin artmasına neden olur. Yapay zekanın ilerlemesi ve kötü bir hal alması bu kiÅŸilerin en büyük korkuları arasındandır.


• Venüstrafobi: Bu fobi güzel kadınlardan korkmak olarak bilinir. Bu fobiye özgüvensizlik neden olabilir. Bu fobiyi taşıyan kiÅŸiler karşılarındaki güzel buldukları kadının gözlerine bakmakta bile zorlanabilir. 


• Tetrafobi: Özellikle de DoÄŸu Asya ülkelerinde görülen bu fobi dört sayısından korkmak anlamındadır. DoÄŸu Asya ülkelerinde bu fobi o kadar yaygındır ki bazı asansörlerde dört sayısı yoktur. 


• Roller Coaster Fobisi: Yükseklikten, hissedilen basınçtan ve yüksek hızdan kaynaklı görülen bir fobidir. Bu fobiye sahip kiÅŸiler Roller Coaster'a bindikleri zaman kendilerini güvensiz ve çaresiz hissederler. 


• Androfobi: Çocukların veya gençlerin baba, abi veya öÄŸretmen gibi hayatındaki önemli erkek figürlerden gördüÄŸü kötü muamele veya bu kiÅŸilerle yaÅŸadığı kötü anılar sonucu oluÅŸabilen erkeklerden korkma olarak tanımlanan fobidir. 


• Kronofobi: Zaman kavramına veya zamanın ilerleyiÅŸine karşı duyulan korkudur. 

• Koumpounophobia: Giyinme konusunda kiÅŸilerin büyük sıkıntılar yaÅŸamasına neden olan bu fobi kıyafetlerin düÄŸmelerinden korkmak anlamına gelir. 


• Kimofobi: KiÅŸilerin küçük veya büyük fark etmeksizin dalgalardan korkmasıdır. 


• Apifobi: Ä°nsanlarda sıklıkla görülen bu fobi arılardan korkma durumudur. Çocukluk döneminde kendisinin veya yakın çevresinde bulunan bir kiÅŸinin arı tarafından sokulması kiÅŸide bu fobinin görülmesini tetikleyebilir. 


• Asimetrifobi: Sıklıkla karşılaşılan bu fobi de simetrik olmayan cisimlere karşı duyulan korkudur. 


• Atelofobi: KiÅŸinin kusursuz olamamaktan korkmasıdır. 


• Arakibutirofobi: Görülen en ilginç fobilerdendir. KiÅŸinin fıstık ezmesi yerken fıstık ezmesinin damağına yapışmasından korkmasıdır.


• Manyofobi: KiÅŸinin yakın çevresinde psikolojik sorunlar yaÅŸamış veya yaÅŸamaya devam eden kiÅŸilerin bulunması sonucu oluÅŸabilen kiÅŸinin delirmekten korkması durumudur. 


• Paraskavedekatriafobi: Ayın 13'ü ve cuma gününe denk gelen günlerden korkmak anlamındadır. 


• Peladofobi: Küçük yaÅŸlardaki çocukların kel olan kiÅŸilerden etkilenmesi sonucu görülen kel kiÅŸilerden korkma veya kelleÅŸmekten korkma durumudur. 


• Fobofobi: Bu kiÅŸiler yeni korkular edinmekten korkarlar ve bu nedenle kendilerini korkutacak yeni bilgiler edinmekten uzak dururlar.


• Pentherafobi: Evli insanların kaynanalarının hayatlarına fazla etkisi bulunmasından korkmasıdır. 


• Politikofobi: Politikacılardan korkma durumudur.


• Takofobi: Yüksek hızdan korkulmasıdır. 


• Transfobi: Genelde homofobik kiÅŸilerde görülen bu fobi transseksüel bireylerden korkulmasıdır. 


• Tripanofobi: Özellikle çocuklarda sıklıkla görülen bu fobi iÄŸne veya aşıdan korkulması durumudur. 


• Gefirofobi: Köprülerden korkmak anlamına gelir ve bu fobiyi taşıyan kiÅŸiler köprülerin üzerinden geçmekten çekinirler.


• Helyofobi: GüneÅŸten, güneÅŸ ışığından veya parlak olan ışıklardan korkulmasıdır bu fobi günlük hayatta birçok probleme neden olabilir.


• Hipnofobi: Genelde dengesiz hayat süren veya sıklıkla kabus gören kiÅŸilerde görülen bu fobi uykudan korkulmasıdır. 


• Filemafobi: Birini öpmekten veya öpülmekten duyulan gerginliktir.


• Eisoptrofobi: Kendisinin veya bir baÅŸkasının yansımasını aynada görme korkusu olarak tanımlanır.


• Ablütofobi: Genellikle küçük yaÅŸtaki çocuklarda görülen yıkanma korkusudur.


• Pediofobi: Oyuncak bebeklerden korkulmasıdır. Bu fobiye sahip kiÅŸilerin robotlardan veya vitrin mankenlerinden de korktuÄŸu görülebilir. 


• Klostrofobi: Günümüzde sıklıkla rastlanılan bu korku her tarafı kapalı ve basık mekanlarda bulunmaktan duyulan korkudur. 


• Haptofobi: Dokunulma hissinden korkulmasıdır. Dokunmak bu kiÅŸilerde yanma hissiyatına neden olur.


• Ksilofobi: Ormanlardaki aÄŸaçlardan hatta tahta olan birçok cisimden korkulmasıdır.


• Cherofobi: KiÅŸinin mutlu olmaktan hatta olumlu davranışlar sergilemekten veya olumlu duygular hissetmekten çekinmesidir.


• Tripofobi: Bu fobi de günümüzde sıklıkla görülen fobiler arasında sayılabilir. Delik korkusu veya delikli cisimlerden rahatsız olunması anlamına gelir. 

Sık Görülmeyen Fobi ÇeÅŸitleri

FINDIK EZMESÄ°NÄ°N DAMAKTA KALMA FOBÄ°SÄ° (Arachibutyrophobia)

Bu fobi kişinin damağında fındıkezmesinin yapışması korkusudur. Bu sıradışı fobi panik ve boğulmaya neden olabilir.

PALYAÇO FOBÄ°SÄ° (coulrophobia )

Bu korku kitap ve filmlerle dramitize edilmiÅŸ ama nispeten palyaçolara duyulan korku gerçekten nadirdir.

DÄ°ÅžÇÄ°DEN KORKMA FOBÄ°SÄ° (dentophobia)

Ä°ngiliz DiÅŸhekimleri BirliÄŸi göre yaygın olarak görülen bir fobidir.

YAÅžLANMA FOBÄ°SÄ° (gerascophobia)

YaÅŸlanma korkusu olan insanlar genellikle vücutlarında deÄŸiÅŸim baÅŸlayınca dehÅŸete düÅŸerler.Bu durumdan kaçınmak için ise ameliyat , estetik gibi önlemler alacaktır.

SOÄžUK YA DA SOÄžUK ÅžEYLER FOBÄ°SÄ° (frigophobia)

Olanlar genellikle sıcaktan bağımsız olarak gerçekleÅŸir. Bu fobinin kanağı genellikle geçmiÅŸte yaÅŸanan olumsuz bir deneyimden kaynaklanır.

DOKUNMA FOBÄ°SÄ° (haphephobia)

Bu fobi kiÅŸinin kiÅŸisel alanını korumak için ihtiyaç duyduÄŸu fobidir. Genellikle cinsel istismar sonucu ortaya çıkar.

JÖLE fobisi (jangelaphobia)

Bu fobi don derece nadirdir. Genelde çocukluk çağında baÅŸlar.

YALNIZ KALMA FOBİSİ (ısolophobia)

Mendoza; Bu görüntülerin arkasında benim garip ve acayip olan her ÅŸeye duyduÄŸum hayranlık ve merak vardı.

GÖK GÜRÜLTÜSÜ VE ŞİMÅžEK FOBÄ°SÄ° (Keraunophobia)

Bu fobisi olan insanların hava tahminlerine karşı bir ilgisi vardır ve bu fobi yaklaÅŸan fırtınalar için bir uyarı olabilir.

ÖLÜM YA DA ÖLÜ ÅžEYLERÄ°N FOBÄ°SÄ° (Necrophobia)

Bu fobiye sahip olan insanlar tabut, mezar taÅŸları, cenaze ve mezarlık gibi ölümle ilgili olaylardan korkarlar.

DÖRTLÜ GELEN ÅžEYLER FOBÄ°SÄ° (Quadrophobia)

Mendoza, bu fobi hakkında zarar verici bir fobi olamadığını söylüyor.

KÄ°LO ALMA FOBÄ°SÄ° (Obesophobia)

Bu fobi tedavi edilmediği takdirde hayatı tehdit edici olabilir.

RADYASYON FOBÄ°SÄ° (Radiophobia)

2011 yılında Japonya'nın Fukushima Daiichi nüklüeer santralinin yakınında yaÅŸayan bir çok kiÅŸide bu fobi geliÅŸti.

UYKU FOBÄ°SÄ° (Somniphobia)

Bu genellikle insanın kendisini sadece uykuda başarılı olduğuna inandırması fobisidir.

CANLI GÖMÜLME FOBÄ°SÄ° (Taphephobia)

Bu korku mezar ve fobi anlamına gelen Yunanca "taphos" kelimesinden geliyor.

CADILIK VE BÜYÜCÜLÜK FOBÄ°SÄ° (Wiccaphobia)

Fobilere kiÅŸinin yaÅŸamında belirli bir olay, travma veya öÄŸrenilen bir tepki karışımının neden olduÄŸu düÅŸünülmektedir

KISKANÇLIK FOBÄ°SÄ° (Zelophobia)

Fobiler antidepresanlar da dahil olmak üzere danışarak, psikoterapi görerek ya da ilaç kullanılarak tedavi edilebilir.