AYURVEDA NEDİR? AYURVEDİK BESLENME NEYE DENİR?

Ayurveda’nın Tanımı ve Kısaca Tarihi

Ayurveda kelimesi Sanskritçe yani Hindu dillerinde “yaşam bilgisi” anlamına gelmektedir. Ayurveda, Hindistan’da Vedik kültüründe 5 bin yıl önce ortaya çıkmıştır ve bütüncül bir sağlık anlayışıdır. Ayurveda, bir tedavi yönteminden ziyade, sağlığı ve dolayısıyla yaşamı anlamayı ve bedenimizi doğru kullanmayı öğreten bir felsefedir. Ayurveda’nın felsefesinde hem bedensel hem de zihinsel ve psikolojik olarak da sağlıklı olmayı, huzurlu, sağlıklı ve mutlu bir yaşam sürmenin kurallarını öğrenmemize yardımcı olur. Ayurveda bizlere, temelde insanların doğuştan bir “bünye tipi” olduğunu kabul ederek, beden ve zihin yapısına göre beslenme şekilleri ile nasıl egzersizler yapılacağını ve hangi pratik bilgilerle daha sağlıklı kalınabileceğini gösterir.

Ayurveda’da Temel Enerji Çeşitleri & Beden Tipleri

Ayurvedik sisteme göre sağlıklı kalmamızın başlıca şartı beden tipinin belirlenmesinden geçiyor. Dosha adı verilen enerjiler ise zihinsel ve bedensel özelliklerimizi temsil etmekte. İnsan beden tipi yani “dosha”lar toplamda 3 tiptedir. Fiziksel Beden, Zihinsel Beden ve Ruhsal Beden. Bu üç beden de vücudumuzda birbirine geçmiş ve birbirleriyle bilgi alışverişi içinde olan enerjilerdir. Ayurveda felsefesine göre tüm bu enerjiler uyum içinde olmalıdır. Örneğin siz, çok sağlıklı besleniyorsunuz ve spor yaparak zinde kalıyorsunuz. Fakat aynı zamanda duygusal çöküntüler içinde de olabilirsiniz. İşte ayurveda bütünlüğü burada devreye giriyor ve tüm enerjilerin bir bütün halinde sağlıklı olması gerekliliğini vurguluyor bizlere. Aynı zamanda daha kaliteli, uzun, sağlıklı, huzurlu ve tatminkar bir hayat sunuyor. Ayurveda’nın yalnızca bir tedavi yöntemi olmadığını, bir yaşam biçimi olduğunu söylemiştik yazımızın başında. Bu yaşam biçimi sayesinde aslında hastalıkların önüne geçilebiliyor ve modern tıbba yardımcı bir öğe oluyor. Doğru yaşam tarzı ile sağlıklı kalabiliyoruz. İşte ayurveda bizlere bunu sunuyor.

Temel Enerji (Dosha) Çeşitleri İse Şu Şekilde Sıralanıyor:

1. Vata Dosha (boşluk ve hava elementlerinden oluşur): Anahtar kelimeleri; ince, sert, değişken, kuru, soğuk ve hareketlidir. Vata tipi kişilerin genel özellikleri çok uzun ya da kısa boylu olmaları, donuk ya da esmer bir tene sahip olmaları ve küçük gözlere sahip olmalarıdır. Vücuttaki hareketliliği de kontrol eden Vata tip, sonbahar ve kış mevsimde baskınlık gösterir. Aynı zamanda diğer dosha’lara da liderlik ederler. Dengesiz öğeleri ise; kabızlık sorunları, kararsız ve endişeli bir yapı, hiperaktiflik, ince ve kırılgan tırnak yapısı, kuru bir saç ve cilt tipi ile kasların seyirmesi, dinlenememek, gerginlik ve strestir.

Vata Doshaların başlıca özellikleri

• Hareketli ve hiperaktiftir


• Zayıf yapıdalardır


• Saçları ve cildi kurudur.


• Düzensiz ve az beslenirler.


• Sert adımlarla ve hızlı yürürler


• Çok sık hasta olurlar ve bu hastalıklar uzun sürer


• Çok heveslidirler ve işe hemen başlamak isterler


• Fazla konuşurlar


• Durumları hemen anlarlar fakat çabucak unuturlar


• Yaratıcı bireylerdir


• Coşkulu, canlı ve zihinleri enerji doludur.


• Başkalarını iyi motive ederler


• Yeni fikirler ve konseptler üretirler.


• Hızlı adapte olabilmektedirler.

2. Pitta Dosha(ateş ve su elementlerinden oluşur): Anahtar kelimeler; dönüşüm, hafif, sıcak, sıvı ve ekşi. Ateş ve su elementlerini temsil eden Pitta Enerjisi, dönüşümün enerjisidir. İlkbaharın sonu ve yaz mevsimlerinde çok daha fazla aktiftir. Neşe, eğlence ve keyfi simgeleyen Pitta Dosha, sindirimi ve metabolizmayı yönetir. Pitta enerjisi dengesiz olduğunda da şu tip belirtiler gösterir; aşırı sıcaklık ve terleme, susuzluk hissi, kötü koku, görmede zorluk ya da görme kaybı ve öfke sorunları gibi belirtilerdir.

Pitta Dosha Genel Özellikleri

• Liderlik ederler ve başarı odaklıdırlar


• Saçlarda erken beyazlama ve dökülme görülür.


• Kan ve cilt hastalıklarına yatkındırlar.


• Ciltleri akneli ve lekeli olabilir.


• Bedeni toksiktir. Fazla ödem biriktirirler.


• Sıcağa tahammülleri yoktur ve yaz aylarını pek sevmezler.


• Emir vermeyi, direktiflerde bulunmayı severler.


• Mükemmeliyetçilerdir.


• Analiktir ve planlama özellikleri yüksektir.


• Zekaları ile şaşırtırlar.


• Duygularını pek belli etmeyi sevmezler.


• Hareketleri ve düşünceleri sistemlidir.


• Sezgileri güçlüdür.


• Gerçekçilerdir.

3. Kapha Dosha(su ve toprak elementlerinden oluşur): Anahtar kelimeleri; yavaşlık, ağırlık, tatlı, soğuk ve sağlam. Kapha Enerjisi, sağlamlık ve direnme gücünü temsil etmektedir. Şefkat, bağışlama, nemlilik, yağlanma ve cesareti besler. Kapha Dosha dengesiz olduğunda ise şu belirtiler seyreder; aşırı kilo alımı, ağırlık, aşırı mukus salgılanması ve depresyondur.

Kapha Dosha Genel Özellikleri:

• Kasları gelişmiş bireylerdir.


• Saçları genelde kalın tellidir ve kıvırcıktır.


• Çok arkadaşlar vardır ve sıcakkanlıdırlar.


• Kilo almaya meyillidirler ve vermekte zorlanırlar.


• Çevresi çok geniştir.


• Az ve öz aynı zamanda da güçlü konuşurlar.


• Kriz ve sorunları çok iyi yönetirler.


• Bir işten çok çabuk sıkılmazlar.


• Sevdiklerine ve alışkanlıklarına sıkı sıkıya tutunurlar.


• Çok yemek yemezler, yediklerini iyi sindirirler ve açlıkla susuzluğa dayanabilirler; fakat kilo almaya meyillidirler.


• Az hareketlidirler.


• Sıcak ve soğuğa dayanıklı yapıları vardır.


• Bahar ayları tam onlar içindir.


• Sakin ve sabırlı tipte insanlardır.

Ayurveda Neleri Kullanarak Bizlere Yol Gösterir?

• Doğru gıda seçimleri


• Beslenme tarzı


• Baharat seçimleri


• Yemek pişirme şekilleri


• Kadim nefes egzersizleri


• Meditasyon teknikleri


• Aromaterapi


• Masaj teknikleri


• Fiziksel aktivite


• Müzikal destek


• Gündelik rutinler


• Mevsimsel rutinler

Dosha’lara Göre Beslenme Biçimleri

Vata Dosha Beslenme Biçimi

Beslenmede düzen sağlanmalıdır. Ayrıca, soğuk yemek ve içeceklerden uzak durulmalı. Bedeni sıcak tutmalı ve ılık yiyecek ve içecekler tüketilmelidir.

Zeytinyağı ideal yağdır, buğday, pirinç, yulaf, kinoa, mercimek, muz, avakado, Hindistan cevizi, incir, greyfurt, limon, kavun, karpuz, şeftali, kivi, ananas, hurma, kurutulmuş meyveler ve sütlü tatlılar ideal yiyeceklerdir. Ayrıyeten fesleğen, adaçayı, kekik ve kimyon tercih edilebilir baharatlardandır.

Pitta Dosha Beslenme Biçimi

Sütlü besinler pitta’yı dengeler. Bal dışındaki tatlı gıdalardan uzak durmalıdır. Kuru fasulye, mercimek, nohut, yulaf, buğday, pirinç, arpa doğru tahıllar olup, üzüm, kavun, kiraz, avakado, nar ve ananas doğru meyvelerdir. Kişniş, safran, fesleğen, tere otu, nane, karabiber tam bu tip bireylere göredir.

Aşırı sıcak hava, alkol, aşırı yağlı yiyecekler, acı baharatlardan kaçınılmalıdır. Serinlik veren, soğuk ve serin içecek ve yiyeceklerle beslenilmeli ve acı ve fazla baharat tüketmemelidir.

Kapha Dosha İçin Beslenme Biçimi

Sütlü gıdaların tüketilmesi aza indirilmeli, denge sağlanmalıdır. Tatlı, ekşi ve fazla tuzdan kaçınılmalıdır. Zeytin yağı ve Ayçiçek yağı da az kullanılmalıdır. Dengeyi sağlamak için bal en uygun gıdadır. Diğer tatlılardan uzak durulmalıdır.

Şeker miktarı az meyveler tercih edilmelidir. Armut ve elma ideal meyvelerdir. Soya fasulyesi dışındaki tüm bakliyatlar yenebilir. Ispanak, semizotu gibi yeşil yapraklı besinlerin tüketilmesi kapha diyetinde serbesttir. Patatesten uzak durulması gerekmektedir. Sarımsak ve soğan ise son derece faydalı besinlerdir. Tuz dışındaki tüm baharatları, özellikle acıları tüketebilirsiniz eğer kapha iseniz. Dondurmaya karşı koyamıyorsanız mümkün olduğunca az yemeli, kuruyemişi dengeli tüketmelisiniz. Hazmı güçlendirmesi adına günde 2 bardak bitki çayı, özellikle zencefil çayı içilmelidir.

Kapha tiplerinde egzersiz çok önemlidir. Aktif bir hayata geçmelisiniz. Tembellikten kaçınılmalı. Bu durum sizi depresyona ve obeziteye sürükleyebilir. Hafif beslenilmeli, taze meyve ve sebzeler tüketilmeli. Buzlu içeceklerden uzak durmalısınız. Bunun yanında yağlı ve karbonhidratlı yiyecekler de uzak durulması gereken önemli besin guruplarıdır.

NOT: Bu içerikle kendi tipinize göre enerjinizi (dosha) keşfedebileceğiniz gibi bir ayurveda uzmanından da fikir alabilirsiniz.

Sağlıklı ve mutlu hayatlar dileriz. ♥