Tip 2 diyabet günümüzde en çok görülen ÅŸeker hastalığı tipidir ve insülinin yeteri kadar etki göstermemesinden dolayı ortaya çıkar. Tip 1 diyabet ise nadiren görülür ve genellikle çocukluktan baÅŸlar ve ömür boyunca insülin desteÄŸi kullanılmasını gerektirir.

Kan ÅŸekerinin yüksekliÄŸi, böbrek rahatsızlıkları, göz hastalıkları, felç ya da kalp damar rahatsızlıklarına yol açabilir. Bu yüzden bu seviyenin, en baÅŸta beslenme ile gerekirse ilaç yardımıyla normal seviyelerde tutulması oldukça önemlidir.

Diyabetli hastaların kan dolaşımında, ÅŸeker düzeyi çok yüksektir. Bu durum da hücrelerin enerji kaynağı olan glikoz kan hücrelerine nüfuz edemez ve hücreler enerji açlığı yaÅŸar. Ä°nsülin, pankreas salgı bezinde üretilir ve ÅŸekeri kan damarlarından hücrelere taşır. EÄŸer pankreas bezi tarafından yeterli insülin üretilmiyorsa Tip 1 diyabetlisinizdir. Ä°nsülin yeterli etkiyi göstermiyorsa da Tip 2 diyabet olarak adlandırılır.

DÄ°YABET VE BESLENME

Beslenmeyi yalnızca karın doyurmak olarak algılıyorsanız, çok yanlış düÅŸünüyorsunuz, bizden söylemesi. Beslenmek, her besinleri dengeli bir ÅŸekilde tüketmek ve içinde bulunan deÄŸerleri yeterli ve dengeli almak demektir. Karbonhidrat, protein, yaÄŸlar, mineral, vitamin ve su 6 çeÅŸit besin öÄŸesidir ve her biri muhakkak dengeli alınmalıdır.

KARBONHÄ°DRATLAR

Vücudumuzun enerji kaynağıdır ve yine dengeli alınmalıdır. 1 gram karbonhidratta 4 kcal enerji vardır. Enerji için karbonhidratın formu olan glikoz kullanılır. Bu da kan ÅŸekeri demektir. Karbonhidratlı besinler çok tükettiÄŸimiz taktirde, glikozun bir kısmı yaÄŸlara çevrilir ve kilo almamıza sebebiyet verir.

Fazla kilolu kiÅŸilerde insülin de fazla salgılanır ve insülin düzeyi artar. Bu durumda iÅŸtahta artış görülür ve yaÄŸ depolanması da artınca kiÅŸi obeziteye doÄŸru hızla yol alır. Bu durumda “glisemik indeksi” fazla olan gıdalardan; yani aşırı karbonhidrat içeren besinlerden uzak durulmalıdır. Glisemik indeksi yüksek olan besinler, üzüm, kavun, muz, karpuz, incir, havuç ve haÅŸlanmış patatestir. Bu meyveleri çok fazla tüketmemeli, havuç ve patatesi de yemek içinde yemeye özen göstermeliyiz.

Özetle, günlük yaÅŸamımızda aldığımız enerjinin yarısını karbonhidratlardan almalı ve basit karbonhidratlar yerine (ÅŸekerli tatlılar, bal, pekmez, reçel vs.) kompleks karbonhidratlar (tam tahıllar, baklagil, süt ürünleri vb.) tercih etmeliyiz.

PROTEÄ°NLER

Yıpranmış vücut hücrelerimizin onarılması için, vücudumuzun proteine ihtiyacı vardır. Bebeklikten ergenliÄŸe, yetiÅŸkin dönemleri ve yaÅŸlılıkta yani hayatımızın her döneminde bu ihtiyaç elzemdir, gereklidir. Gebelikte de protein alımı oldukça önemlidir; bebeÄŸimizin ve bizim dokularımızın oluÅŸmasında, yapılanmasında büyük etkisi ve katkısı vardır.

Proteinler hücrelerin bir kısmını oluÅŸturur ve bu hücrelerin amino asitlere ihtiyacı vardır.

Bunun dışında proteinlerin vücutta çeÅŸitli görevleri de vardır. ÖrneÄŸin, birçok kimyasal reaksonun iÅŸeyiÅŸinde görev almakla birlikte antikor olarak bizi virüs ve çeÅŸitli bakterilerden de korurlar.

Haftada 2-3 gün kırmızı et, 2-3 gün beyaz et (tavuk, balık, hindi vb) 2-3 gün de kuru baklagil tüketilmelidir.

Ve unutmayalim ki proteinin fazlası da yaÄŸa dönüÅŸür ve kilo almaya sebebiyet verir. O yüzden tıpkı karbonhidratlar gibi dikkatli ve aşırıya kaçmadan tüketilmelidir.

YAÄžLAR

YaÄŸlar yoÄŸun bir enerji kaynağıdır. 1 gram yaÄŸda 9 kCal enerji bulunur. Günlük yaÅŸamda tükettiÄŸimiz birçok besinde yaÄŸ mevcuttur. EÄŸer fazla yaÄŸ tüketirsek obeziteye neden olabilir. Vücut fazla enerjiye ihtiyaç duyduÄŸunda ise “adipoz doku” denen vücuttaki yaÄŸ depolarından karşılar bu enerjiyi. YaÄŸlar, organlarımızın çevresini sarar ve bunları hasara karşı korur. Aynı zamanda deri altında bulunurlar ve soÄŸuk havalarda ‘daha az’ üÅŸümemizi saÄŸlarlar.

Fındık yağı oldukça besleyici bir yaÄŸdır ve sıcak yemeklerinizde (makarna, pilav, sebze yemekleri) tercih edebilirsiniz. SoÄŸuk yemeklerde ise muhakkak zeytinyağı tüketmelisiniz.

VÄ°TAMÄ°N, MÄ°NARELLER 

Vitaminler vücutta düzenleyici olarak çalışır. Minareller, kemik, diÅŸ, tırnak gibi dokularda önemli rol oynar.

Vitaminleri, suda ve yaÄŸda eriyenler olarak iki gruba ayırıyoruz. Suda eriyen vitaminleri ( B ve C vitamini) su içinde çözülebilir ve vücut bu vitaminleri depolamaz. Fazlasını idrar yoluyla vücuttan atar. Bunlar depolanmadığı için doÄŸal yolla her gün belli ölçülerde almamız gerekir.

A, D, E ve K vitaminleri yaÄŸda çözülür ve vücutta yaÄŸ yolu ile taşınır. Bu vitaminler vücutta depolanabilir ve her gün alırsak ve ihtiyaç fazlası bir duruma dönüÅŸürse vücutta birikerek toksik etkilere sebebiyet verir.

SU

YaÅŸamımızın vazgeçilmezi, olmazsa olmazı suyu, gün içinde yeteri kadar tüketmeliyiz. Normal ÅŸartlarda (spor vb. durumlar hariç) su tüketimi kadınlarda 2 – 2.5 litre, erkeklerde 2.5 – 3 litre civarı olmalıdır.

Su, besin öÄŸelerinin sindiriminde, emilmesinde ve taşınmasında büyük rol oynar. Ä°ÅŸtah kesici özelliÄŸe sahiptir. Su, yaÄŸların yanması sonucu ortaya çıkan atıkların, böbrek yolu ile dışarı atılmasına yardımcı olur. EÄŸer gün içinde yukarıda belirttiÄŸimiz ölçülerde su almazsak, vücut bu ihtiyacı bağırsaklardan çekmeye çalışır ve bu da kabızlığa sebebiyet verir. Günde en az 2 litre su içmeye özen gösterelim.

AKDENÄ°Z TÄ°PÄ° BESLENME MODELÄ°NÄ° NÄ°ÇÄ°N BENÄ°MSEMELÄ°YÄ°Z?

Yapılan araÅŸtırmalar baz alındığında sonuç Akdeniz tipi beslenme modelinin insan saÄŸlığı açısından en faydalı beslenme tipi olduÄŸunu ortaya koymuÅŸtur. Akdeniz tipi beslenme son derece dengeli bir beslenme çeÅŸidir.

Akdeniz belgesinde yapılan çalışmalarda, kurubaklagil, sebze ve dengeli et, balık tüketimi ile zeytinyağı ile beslenen insanların, kalp damar hastalıkları ve hipertansiyonun az görülmesi bu beslenme tipine baÄŸlanmıştır.

Türkiye ise bu beslenme tipine son derece uygun bir bölgede yaÅŸamaktadır. Bu durumda haftada 2 – 3 kez et tüketimi, dengeli karbonhidrat ve yaÄŸ alımı, kurubaklagil ve sebze, posalı meyve tüketimi ile Akdeniz tipi beslenme benimsenmelidir. Ülkemizde yapılan yanlışlar ise; fazla ÅŸeker tüketimi, yanlış piÅŸirme tekniÄŸi ve aşırı yaÄŸ kullanımıdır. Bunları engelleyip tabaklarımızı yeniden düzenlediÄŸimiz taktirde bizler de hastalıkların önüne geçebilir ve saÄŸlıklı bir vücuda kavuÅŸabiliriz.

SAÄžLIKLI BESLENMENÄ°N 10 ALTIN KURALI

1. Her öÄŸünde, sebze, baklagil, süt ürünleri ve ekmekten dengeli olacak ÅŸekilde tüketmeye özen gösterin.


2. ÖÄŸünleri aksatmamaya, atlamamaya çalışın.


3. SaÄŸlıklı yemek piÅŸirme yöntemlerini öÄŸrenin ve bunu uygulayın.


4. Kemikler için kalsiyum alın.


5. Sebze ve meyveleri mevsiminde tüketin.


6. Tuzu mümkün olduÄŸunca azaltın. Besinler zaten tuz barındırıyor, bunu unutmayın!


7. SıvıyaÄŸ kullanarak kalp damar saÄŸlığınızı korumaya çalışın. (1 kg yemek için 2 – 3 kaşık zeytinyağı)


8. Beyaz ekmekten uzak durun. Tam tahıllı ekmeklere yönelin.


9. Her gün 30 dakika yürüyüÅŸ ya da egzersiz yapmaya özen gösterin.


10. Kansızlığa karşı demir tüketimini unutmayın.

DİYABETLİ KİŞİLERİN UZAK DURMASI GEREKEN BESİNLER

1. Åžeker ve ÅŸekerli yiyecekler


2. Åžekerli içecekler. (paket meyve suları, kola vb)


3. Katı yağlar (margarin, kuyruk yağı, tereyağı)


4. Alkol


5. Hamurişi, patates kızarması vb gibi yağda kızartılmış yiyecekler


6. Tavuk derisi, sakatatlar, iÅŸlenmiÅŸ etler (sucuk, salam, sosis)


7. YaÄŸlı besinler (tahin, helva, ketçap, mayonez vb)

DÄ°YABETLÄ° KİŞİLERÄ°N TÜKETMESÄ° GEREKEN BESÄ°NLER

1. Kurubaklagiller


2. Mevsiminde tüm sebze ve meyveler


3. Dengeli et tüketimi


4. Tahıllar


5. Su


6. 5 – 6 adet ceviz, çiÄŸ fındık, çiÄŸ badem


7. Åžekersiz çay, ÅŸekersiz kahve ve bitki çayları


8. Tansiyon problemi yoksa maden suyu


9. Arada sırada diyet kola tüketimi olabilir


10. Yağsız salata ve sirke


11. Baharatlar


12. Aşırıya kaçmamak ÅŸartıyla kalorisiz yapay tatlandırıcılar (Aspartam, Sakkarin vb) ve paketli olduÄŸundan dolayı tercih etmesek de fazla olmaması koÅŸuluyla diyet bisküvi vb gibi yiyecekler tüketebilirsiniz.