Kadınlarda Doğum Sonrası Depresyonu ve Tedavisi

Kadınlarda gebelikle birlikte deÄŸiÅŸen hormonal seviyeler, doÄŸum sonrasında hızlı bir düÅŸüÅŸ yaÅŸar. Hormonlardaki bu düÅŸüÅŸ, çoÄŸu zaman kadınlarda doÄŸum sonrası depresyon olarak adlandırılan Postpartum Depresyon (PPD) olarak adlandırılan bir psikolojik rahatsızlığa neden olabilir. Bu hastalığa yalnızca kadınlarda rastlanır ve genellikle üretkenlik döneminin sonlarında ve doÄŸum sonrası lohusa döneminde görülür. Postpartum yani doÄŸum sonrası depresyonu, kadındaki fiziksel, duygusal ve davranışsal bazı deÄŸiÅŸikliklere neden olabilir. Bu depresyon türü yalnızca ilk doÄŸumda deÄŸil, daha sonraki doÄŸumlarda da kendini gösterebilir. Bebek doÄŸduÄŸundan itibaren ilk hafta ila üç hafta arası baÅŸlar. Bu depresyon için teÅŸhis konulurken yalnızca doÄŸum ve baÅŸlangıç deÄŸil, yaÅŸanan deÄŸiÅŸimin ÅŸiddetine de bakılmaktadır. Bebek sahibi olmak, hormonal deÄŸiÅŸimlerin de sebebiyle kimyasal, sosyolojik ve psikolojik pek çok baskıyı da beraberinde getirebilir ve bu baskı sonucu anne, doÄŸum sonrası depresyonu son derece ÅŸiddetli yaÅŸayabilir. Bu yüzden lohusa depresyonu ile halüsinasyon gibi daha ÅŸiddetli belirtilen gösteren doÄŸum sonrası psikozu karıştırılmamalıdır. Bir baÅŸka durum da “annelik hüznü” ya da “bebeklik dönemi melankolisi” denen bir olaydır. Bunla karşı karşıya kalan anneler genellikle ilk birkaç hafta üzüntülü, aÄŸlamaklı, uykusuz ve neÅŸesiz görünebilir. Fakat bunun süresi hem kısadır hem de ÅŸiddeti doÄŸum sonrası depresyona göre çok daha azdır.

Postpartum Depresyonun da elbette tedavisi mümkündür. Bu durum hafif ilaç ve danışman tedavisi ile çoÄŸu zaman atlatılabilir. Fakat sınır, psikoz duvarını aÅŸarsa o zaman antidepresan ve antipsikotiklere baÅŸvurulur ve anne psikolojik bir tedavi sürecine girer.

Peki Doğum Sonrası Depresyon (Postpartum Depresyon) Sebepler Nelerdir?

DoÄŸumdan sonra hormonal deÄŸiÅŸimlerde ani düÅŸüÅŸler yaÅŸandığını belirtmiÅŸtik. Fakat bu kimyasal deÄŸiÅŸimler ve depresyon arasında henüz net bir neden bulunabilmiÅŸ deÄŸil. Bunun yanı sıra erkeklik hormonu olan östrojen seviyesi, gebelik esnasında 10 kat artmaktadır. Aynı ÅŸekilde progesteron için de geçerlidir. Bu seviyelerin hızlıca düÅŸmesi, annedeki bebek sahibi olduktan sonra nükseden sosyolojik ve psikolojik gerilim ve baskı da lohusa depresyonu sebepleri arasında yer alır. Özetlemek gerekirse nedenleri:

• Hormonal DeÄŸiÅŸimler: Östrojen ve progesteron seviyelerinde düÅŸüÅŸ ve duygudurum bozuklukları. Tiroid bezlerindeki hormonların ani düÅŸüÅŸü ile depresyon eÄŸilimi.


• Uyku Kaybı: Yeni doÄŸan bebek ile ilgilenmek annede uyku sorunlarına yol açabilir ve bu durum depresyonu tetikleyip riski arttırabilir.


• Genel Duygusal Sorunlar: Bu önemli deÄŸiÅŸim, bir kadının hayatında çok büyük bir dönüm noktasıdır. Kadında kimlik bunalımı, kendini eskisi gibi çekici ve güzel hissetmeme, vücuttaki fiziksel deÄŸiÅŸimleri kafaya takmakla birlikte sosyal ve psikolojik baskı hissetme gibi durumlar geliÅŸebilir.

DoÄŸum Sonrası Depresyonu Ä°çin Riskli KiÅŸiler Kimlerdir?

• Daha önce depresyon geçirmek, kadının depresyon geçmiÅŸi olması


• Aile üyeleri içinde, genetik faktörler göz önüne alındığında psikolojik rahatsızlığı olan bireylerin olması


• EÅŸ ile ilgili sorunlar ve henüz pozitif anlamda çözülmemiÅŸ problemler yaÅŸaması


• Son yıllarda aşırı stres yaÅŸanmış olması


• Bebekte fiziksel bir engel olması


• Çevreden ve aile bireylerinden fazla destek görememe 


• Bipolar bozukluÄŸa sahip olma


• Ailenin maddi güçlük çekmesi, maddi olanakların kısıtlı olması


• Anne, daha önce doÄŸum yaptıysa ve lohusa depresyonu geçirdiyse bu kiÅŸiler risk faktörü yüksek hastalar olabilir.

Doğum Sonrası Depresyonun Belirtileri

• Aşırı aÄŸlama


• Depresif ve hüzünlü ruh durumu


• Ani ve ÅŸiddetli duygu durum deÄŸiÅŸiklikleri


• Sevdiklerinden uzaklaÅŸma, soÄŸuma


• Bebekle baÄŸ kuramama, kurmakta zorlanma ya da bebekten uzak durma eÄŸilimi


• Ä°ÅŸtah kaybı ya da normalden daha fazla yemek yeme isteÄŸi


• Çok uyuma ya da uykusuzluk durumu


• Keyif alınan aktivitelere karşı artık ilgisiz olma, hobilerin zevk vermemesi


• Aşırı enerji kaybı ve bitkinlik hissi


• Ä°yi bir anne olamama korkusunun ÅŸiddetli hissedilmesi


• Çok fazla öfke, asabiyet ve agresiflik


• Kendini deÄŸersiz, çaresiz ve yetersiz hissetme


• Utanç ve suçluluk duygularına kapılma


• Sürekli kafada dönen intihar ve ölüm düÅŸüneleri


• Odaklanma sorunu, konsantrasyon eksikliÄŸi


• Åžiddetli endiÅŸe durumu ya da panik atak krizleri


• Günlük basit iÅŸleri bile yapamama


• Annenin kendine ya da bebeÄŸe zarar verme düÅŸüncesinde olması

Şu soruların cevabı olumsuz ise mutlaka doktorunuza başvurunuz:

1. Bu belirtilerden bende iki haftadan uzun süren var mı?


2. Belirtiler iyiye mi yoksa kötüye mi gidiyor?


3. BebeÄŸinize bakmak zor mu geliyor?


4. Günlük iÅŸlerinizi yapabiliyor ya da tamamlayabiliyor musunuz?

Cevaplardan en az herhangi biri bile olumsuzsa doktorunuzla derhal iletiÅŸime geçmelisiniz.

Doğum Sonrası Depresyonun Tedavisi

Duygudurum Düzenleyicilerin tiroid hormonlarının seviyelerini azaltması tiroid bezlerinde iÅŸlevsizlik yaratır. Bu durumda anneye tiroid için tiroid hormonu verilmelidir. Aç karna içilen bu ilaç greyfurt ile tüketilmemelidir.

Yeni doÄŸum yapmış annelerden her yedi tanesinden birinde, doÄŸumdan sonra ÅŸiddetli ve uzun sürebilen depresyon geliÅŸtirecektir. Her bin kadından birinde ise “postpartum psikoz” denen çok daha ciddi bir durum geliÅŸir.

Postpartum depresyon semptomlarının ÅŸiddetine ve tipine göre farklılık gösterebilir. Tedavi seçenekleri ise: Anti-anksiyete yani kaygı azaltıcı ve antidepresan ilaçlardır. Karma hastalarda ki bu hastalara Disforik Mani denir, duygudurum dengeleyicileri ilaçlar kullanılmaktadır.

EÄŸer psikotik belirtiler eklenirse psikoz durumunda psikoz için kullanılan ilaçlar tedaviye ilave edilir. EÄŸer emziriyorsanız depresyon, anksiyete ya da psikoz ilaçlarını kullanamayacağınızı düÅŸünmeyin. Eskiden emzirme döneminde hiçbir ilaç kullanılmadığı düÅŸünülürdü. Åžimdi ise durum çok daha farklı. Birçok duygudurum düzenleyici ilaç rahatlıkla bu hastalara verilebiliyor. 

PPD ile BaÅŸa Çıkma Rehberi

Her ÅŸeyden önce doktorunuza güvenin ve tedavi için öneri ve tavsiyelerine harfiyen uyun. Doktorunuzun tedavi süresince ise saÄŸlam bir temel oluÅŸturmak için aÅŸağıdaki maddeleri uygulayarak lohusa depresyonundan çıkma süresini aza indirebilirsiniz.

• Yeterince dinlenin


• SaÄŸlıklı beslenmeye baÅŸlayın


• Kısa da olsa bir egzersiz rutini oluÅŸturun ve bunu her gün yağın. ÖrneÄŸin bebeÄŸinizle yürüÅŸe çıkın.


• Kendinize “kiÅŸisel” vakit ayarlayın. Annenizden ya da teyzenizde veya bir arkadaşınızdan 1 saat de olsa bebeÄŸinizle ilgilenmesini isteyin ve bu 1 saati dışarıda keyif aldığınız aktiviteleri yapmakla geçirin. ÖrneÄŸin maÄŸaza dolaşın, kitapçı gezin ya da bir yerde oturup kahve içerek müzik dinleyin.


• Sevdiklerinize durumu açık açık anlatın ve onlarla bunu paylaşın. Size sırtlarını dönmeyeceklerdir. KonuÅŸmaktan ve paylaÅŸmaktan çekinmeyin.


• Kendinizi soyutlamayın, eve kapanmayın, aktivitelerinizi ertelemeyin ve dostlarınızla bağınızı koparmayın. 


• Özellikle annelerle deneyimleri hakkında sohbetler edin, onlarla fikir alışveriÅŸi yapın.


• Terapi ya da ilaç verildiyse bunların neticesinde kendinizi kısa bir süre sonra iyi hissetmeye baÅŸlayacaksınız demektir. Ä°nsanların yaptığı en büyük hata ise bu aÅŸamada “zaten kendimi iyi hissediyorum, artık toparladım” diyerek tedaviyi yarıda bırakmasıdır. Doktorunuz tedavi süresini ne kadar belirlediyse o kadar devam edin. Gerekirse ve tedavi süresi doktorunuz tarafından uzatılırsa kesinlikle bırakmayın. Bu durum depresyonun tekrarlamasına ve ÅŸiddetlenmesine sebep olabilir.