AYURVEDA NEDÄ°R? AYURVEDÄ°K BESLENME NEYE DENÄ°R?

Ayurveda’nın Tanımı ve Kısaca Tarihi

Ayurveda kelimesi Sanskritçe yani Hindu dillerinde “yaÅŸam bilgisi” anlamına gelmektedir. Ayurveda, Hindistan’da Vedik kültüründe 5 bin yıl önce ortaya çıkmıştır ve bütüncül bir saÄŸlık anlayışıdır. Ayurveda, bir tedavi yönteminden ziyade, saÄŸlığı ve dolayısıyla yaÅŸamı anlamayı ve bedenimizi doÄŸru kullanmayı öÄŸreten bir felsefedir. Ayurveda’nın felsefesinde hem bedensel hem de zihinsel ve psikolojik olarak da saÄŸlıklı olmayı, huzurlu, saÄŸlıklı ve mutlu bir yaÅŸam sürmenin kurallarını öÄŸrenmemize yardımcı olur. Ayurveda bizlere, temelde insanların doÄŸuÅŸtan bir “bünye tipi” olduÄŸunu kabul ederek, beden ve zihin yapısına göre beslenme ÅŸekilleri ile nasıl egzersizler yapılacağını ve hangi pratik bilgilerle daha saÄŸlıklı kalınabileceÄŸini gösterir.

Ayurveda’da Temel Enerji ÇeÅŸitleri & Beden Tipleri

Ayurvedik sisteme göre saÄŸlıklı kalmamızın baÅŸlıca ÅŸartı beden tipinin belirlenmesinden geçiyor. Dosha adı verilen enerjiler ise zihinsel ve bedensel özelliklerimizi temsil etmekte. Ä°nsan beden tipi yani “dosha”lar toplamda 3 tiptedir. Fiziksel Beden, Zihinsel Beden ve Ruhsal Beden. Bu üç beden de vücudumuzda birbirine geçmiÅŸ ve birbirleriyle bilgi alışveriÅŸi içinde olan enerjilerdir. Ayurveda felsefesine göre tüm bu enerjiler uyum içinde olmalıdır. ÖrneÄŸin siz, çok saÄŸlıklı besleniyorsunuz ve spor yaparak zinde kalıyorsunuz. Fakat aynı zamanda duygusal çöküntüler içinde de olabilirsiniz. Ä°ÅŸte ayurveda bütünlüÄŸü burada devreye giriyor ve tüm enerjilerin bir bütün halinde saÄŸlıklı olması gerekliliÄŸini vurguluyor bizlere. Aynı zamanda daha kaliteli, uzun, saÄŸlıklı, huzurlu ve tatminkar bir hayat sunuyor. Ayurveda’nın yalnızca bir tedavi yöntemi olmadığını, bir yaÅŸam biçimi olduÄŸunu söylemiÅŸtik yazımızın başında. Bu yaÅŸam biçimi sayesinde aslında hastalıkların önüne geçilebiliyor ve modern tıbba yardımcı bir öÄŸe oluyor. DoÄŸru yaÅŸam tarzı ile saÄŸlıklı kalabiliyoruz. Ä°ÅŸte ayurveda bizlere bunu sunuyor.

Temel Enerji (Dosha) ÇeÅŸitleri Ä°se Åžu Åžekilde Sıralanıyor:

1. Vata Dosha (boÅŸluk ve hava elementlerinden oluÅŸur): Anahtar kelimeleri; ince, sert, deÄŸiÅŸken, kuru, soÄŸuk ve hareketlidir. Vata tipi kiÅŸilerin genel özellikleri çok uzun ya da kısa boylu olmaları, donuk ya da esmer bir tene sahip olmaları ve küçük gözlere sahip olmalarıdır. Vücuttaki hareketliliÄŸi de kontrol eden Vata tip, sonbahar ve kış mevsimde baskınlık gösterir. Aynı zamanda diÄŸer dosha’lara da liderlik ederler. Dengesiz öÄŸeleri ise; kabızlık sorunları, kararsız ve endiÅŸeli bir yapı, hiperaktiflik, ince ve kırılgan tırnak yapısı, kuru bir saç ve cilt tipi ile kasların seyirmesi, dinlenememek, gerginlik ve strestir.

Vata Doshaların baÅŸlıca özellikleri

• Hareketli ve hiperaktiftir


• Zayıf yapıdalardır


• Saçları ve cildi kurudur.


• Düzensiz ve az beslenirler.


• Sert adımlarla ve hızlı yürürler


• Çok sık hasta olurlar ve bu hastalıklar uzun sürer


• Çok heveslidirler ve iÅŸe hemen baÅŸlamak isterler


• Fazla konuÅŸurlar


• Durumları hemen anlarlar fakat çabucak unuturlar


• Yaratıcı bireylerdir


• CoÅŸkulu, canlı ve zihinleri enerji doludur.


• BaÅŸkalarını iyi motive ederler


• Yeni fikirler ve konseptler üretirler.


• Hızlı adapte olabilmektedirler.

2. Pitta Dosha(ateÅŸ ve su elementlerinden oluÅŸur): Anahtar kelimeler; dönüÅŸüm, hafif, sıcak, sıvı ve ekÅŸi. AteÅŸ ve su elementlerini temsil eden Pitta Enerjisi, dönüÅŸümün enerjisidir. Ä°lkbaharın sonu ve yaz mevsimlerinde çok daha fazla aktiftir. NeÅŸe, eÄŸlence ve keyfi simgeleyen Pitta Dosha, sindirimi ve metabolizmayı yönetir. Pitta enerjisi dengesiz olduÄŸunda da ÅŸu tip belirtiler gösterir; aşırı sıcaklık ve terleme, susuzluk hissi, kötü koku, görmede zorluk ya da görme kaybı ve öfke sorunları gibi belirtilerdir.

Pitta Dosha Genel Özellikleri

• Liderlik ederler ve baÅŸarı odaklıdırlar


• Saçlarda erken beyazlama ve dökülme görülür.


• Kan ve cilt hastalıklarına yatkındırlar.


• Ciltleri akneli ve lekeli olabilir.


• Bedeni toksiktir. Fazla ödem biriktirirler.


• SıcaÄŸa tahammülleri yoktur ve yaz aylarını pek sevmezler.


• Emir vermeyi, direktiflerde bulunmayı severler.


• Mükemmeliyetçilerdir.


• Analiktir ve planlama özellikleri yüksektir.


• Zekaları ile ÅŸaşırtırlar.


• Duygularını pek belli etmeyi sevmezler.


• Hareketleri ve düÅŸünceleri sistemlidir.


• Sezgileri güçlüdür.


• Gerçekçilerdir.

3. Kapha Dosha(su ve toprak elementlerinden oluÅŸur): Anahtar kelimeleri; yavaÅŸlık, ağırlık, tatlı, soÄŸuk ve saÄŸlam. Kapha Enerjisi, saÄŸlamlık ve direnme gücünü temsil etmektedir. Åžefkat, bağışlama, nemlilik, yaÄŸlanma ve cesareti besler. Kapha Dosha dengesiz olduÄŸunda ise ÅŸu belirtiler seyreder; aşırı kilo alımı, ağırlık, aşırı mukus salgılanması ve depresyondur.

Kapha Dosha Genel Özellikleri:

• Kasları geliÅŸmiÅŸ bireylerdir.


• Saçları genelde kalın tellidir ve kıvırcıktır.


• Çok arkadaÅŸlar vardır ve sıcakkanlıdırlar.


• Kilo almaya meyillidirler ve vermekte zorlanırlar.


• Çevresi çok geniÅŸtir.


• Az ve öz aynı zamanda da güçlü konuÅŸurlar.


• Kriz ve sorunları çok iyi yönetirler.


• Bir iÅŸten çok çabuk sıkılmazlar.


• Sevdiklerine ve alışkanlıklarına sıkı sıkıya tutunurlar.


• Çok yemek yemezler, yediklerini iyi sindirirler ve açlıkla susuzluÄŸa dayanabilirler; fakat kilo almaya meyillidirler.


• Az hareketlidirler.


• Sıcak ve soÄŸuÄŸa dayanıklı yapıları vardır.


• Bahar ayları tam onlar içindir.


• Sakin ve sabırlı tipte insanlardır.

Ayurveda Neleri Kullanarak Bizlere Yol Gösterir?

• DoÄŸru gıda seçimleri


• Beslenme tarzı


• Baharat seçimleri


• Yemek piÅŸirme ÅŸekilleri


• Kadim nefes egzersizleri


• Meditasyon teknikleri


• Aromaterapi


• Masaj teknikleri


• Fiziksel aktivite


• Müzikal destek


• Gündelik rutinler


• Mevsimsel rutinler

Dosha’lara Göre Beslenme Biçimleri

Vata Dosha Beslenme Biçimi

Beslenmede düzen saÄŸlanmalıdır. Ayrıca, soÄŸuk yemek ve içeceklerden uzak durulmalı. Bedeni sıcak tutmalı ve ılık yiyecek ve içecekler tüketilmelidir.

Zeytinyağı ideal yaÄŸdır, buÄŸday, pirinç, yulaf, kinoa, mercimek, muz, avakado, Hindistan cevizi, incir, greyfurt, limon, kavun, karpuz, ÅŸeftali, kivi, ananas, hurma, kurutulmuÅŸ meyveler ve sütlü tatlılar ideal yiyeceklerdir. Ayrıyeten fesleÄŸen, adaçayı, kekik ve kimyon tercih edilebilir baharatlardandır.

Pitta Dosha Beslenme Biçimi

Sütlü besinler pitta’yı dengeler. Bal dışındaki tatlı gıdalardan uzak durmalıdır. Kuru fasulye, mercimek, nohut, yulaf, buÄŸday, pirinç, arpa doÄŸru tahıllar olup, üzüm, kavun, kiraz, avakado, nar ve ananas doÄŸru meyvelerdir. KiÅŸniÅŸ, safran, fesleÄŸen, tere otu, nane, karabiber tam bu tip bireylere göredir.

Aşırı sıcak hava, alkol, aşırı yaÄŸlı yiyecekler, acı baharatlardan kaçınılmalıdır. Serinlik veren, soÄŸuk ve serin içecek ve yiyeceklerle beslenilmeli ve acı ve fazla baharat tüketmemelidir.

Kapha Dosha Ä°çin Beslenme Biçimi

Sütlü gıdaların tüketilmesi aza indirilmeli, denge saÄŸlanmalıdır. Tatlı, ekÅŸi ve fazla tuzdan kaçınılmalıdır. Zeytin yağı ve Ayçiçek yağı da az kullanılmalıdır. Dengeyi saÄŸlamak için bal en uygun gıdadır. DiÄŸer tatlılardan uzak durulmalıdır.

Åžeker miktarı az meyveler tercih edilmelidir. Armut ve elma ideal meyvelerdir. Soya fasulyesi dışındaki tüm bakliyatlar yenebilir. Ispanak, semizotu gibi yeÅŸil yapraklı besinlerin tüketilmesi kapha diyetinde serbesttir. Patatesten uzak durulması gerekmektedir. Sarımsak ve soÄŸan ise son derece faydalı besinlerdir. Tuz dışındaki tüm baharatları, özellikle acıları tüketebilirsiniz eÄŸer kapha iseniz. Dondurmaya karşı koyamıyorsanız mümkün olduÄŸunca az yemeli, kuruyemiÅŸi dengeli tüketmelisiniz. Hazmı güçlendirmesi adına günde 2 bardak bitki çayı, özellikle zencefil çayı içilmelidir.

Kapha tiplerinde egzersiz çok önemlidir. Aktif bir hayata geçmelisiniz. Tembellikten kaçınılmalı. Bu durum sizi depresyona ve obeziteye sürükleyebilir. Hafif beslenilmeli, taze meyve ve sebzeler tüketilmeli. Buzlu içeceklerden uzak durmalısınız. Bunun yanında yaÄŸlı ve karbonhidratlı yiyecekler de uzak durulması gereken önemli besin guruplarıdır.

NOT: Bu içerikle kendi tipinize göre enerjinizi (dosha) keÅŸfedebileceÄŸiniz gibi bir ayurveda uzmanından da fikir alabilirsiniz.

SaÄŸlıklı ve mutlu hayatlar dileriz. ♥