Uyku Nedir?

Uyku, doğal bir dinlenme durumudur. Vücut kendini dış dünyaya tamamıyla kapatmaz ve uyku esnasında bireyin gelişimi devam eder. Bunun yanı sıra gün boyu yıpranan sinir sistemi uyku esnasında onarılır ve yeni güne vücut hazır olarak uyanır.

Uyku Esnasında Neler Yaşıyoruz?

Bir insan için uyku, yemek yemek ve su içmek kadar önemlidir çünkü uyku sırasında, gün içinde sinir sistemimizde biriken ve uyuma, dinlenme ihtiyacını tetikleyen toksik maddeler vücuttan atılmaktadır. Bunun dışında kalp atış hızı dolayısıyla nabız düşer, solunum hızı yavaşlar, tansiyon düşük bir seviyede seyreder, vücut sıcaklığında düşüş görülür ve iç organlar çalışma hızını yavaşlatır. Kısacası uyku, ruhsal ve bedensel yorgunluk giderici, zihni ve vücudu dinlendirici etkiye sahiptir. Kaliteli bir uyku sonrasında ise enerjik ve mutlu uyanmamız, beynin ve bedenin kaliteli dinlenmesinin sonucudur.

Kaç Saat Uyumalıyız?

Toplum genelinde, genellikle bu saat 7 ila 9 arasında olarak bilinse de aslında uyku, kişinin yaşına ve yorgunluk durumuna göre değişkenlik gösterebilen bir olaydır. Kişi kendini kaç saat uyuduktan sonra zinde ve enerjik hissediyorsa, o kadar saat uyku birey için en uygunudur. Buradan da anlıyoruz ki yalnızca yaş ve yorgunluk değil, uyku uyuma süresi kişiden kişiye farklılık göstermektedir ve 4 ila 11 saat arası değişmektedir.

Uyumadığımız Zaman Vücudumuzda Ne Gibi Değişiklikler Olur?

• Psikolojik rahatsızlıklara zemin hazırlar. Depresyon, anksiyete veya kişilik bozukluklarına neden olabilir.


• Kas gücünde azalma görülür.


• Görme ve konuşma bozuklukları meydana gelir.


• Kişinin günlük yaşantısını etkileyecek boyutlarda unutkanlık ve dalgınlık görülür.


• Stres hormonunda yükselme olur. Bunu sonucunda ise öfke nöbetleri ve sinir krizleri, tahammülsüzlük gibi durumlar meydana gelir.


• Akyuvar sayısında azalma olacağı için vücudun hastalıklara karşı direncinde düşüş gözlemlenir.


• Kan şekeri dengesizleşir.


• Solunum sorunları ortaya çıkar, nefes alış verişlerde problemler gözlenir.

İnsomnia (Uyuyamama) Hastalığına Yakından Bakalım

Eğer uykuya dayanmakta zorlanıyorsanız ya da bölük pörçük uyuyor veya sık sık uykudan uyanma durumu yaşıyorsanız, bunların dışında uyumanız gereken saatten erken uyanıyor ve bir daha uykuya dalamıyorsanız insomnia olabilme ihtimaliniz yüksek demektir. Aynı zamanda insomnia hastaları gün boyu sürekli yorgun ve uykulu hisseder kendilerini. Farklı ve uygunsuz zamanlarda uykuya dalma durumunda, örneğin direksiyon başında ya da iş yeri veya okulda ders esnasında bir anda gelen uyku sonrası uyuma gibi sorunlarla karşılaşılırsa, bunun nedeni büyük ihtimalle uyku apnesidir.

Peki Nedir Bu Uyku Apnesi?

Aslında uyku apnesi horlamayla beraberinde gelen önemli bir hastalıktır çünkü uykuda solunumun durması söz konusudur. Uyku sırasında üst solunum yolunun açık kalmasını sağlayan kaslarda görülen açılma, genişleme, yumuşak damak ya da dil kökü ve fazlasıyla büyümüş bademciklerin hava yollarını tıkaması sonucunda minimum olmakla birlikte 10 saniye kadar nefes alamamak uyku apnesine sebep olmaktadır.

Uyku apnesi sırasında nefes alma çabası sürer. Bu çaba sayesinde bir süre sonra beyin uyarılır ve böylece hava yolu açılarak nefes almaya devam edilir. Fakat uyku apnesi, gece boyunca birden fazla kendini tekrarlayabilir ve belirttiğimiz süre olan 10 saniyeden daha uzun sürebilir.

Uyku apnesinin belirtileri nelerdir?

• Horlama


• Uyku sırasında huzursuzluk


• Reflü


• Aşırı terleme


• Sık süreler içerisinde idrara uyanma


• Ağır kuruluğu


• Solunum durmaları (tanıklı olarak)

Gündüz görülen belirtileri:

• Gün içerisinde sıklıkla ve şiddetli baş ağrıları


• Konsantrasyon eksikliği


• Unutkanlık


• Sabah dinç ve enerjik uyanamama


• Depresyon


• Devamlı uykulu hissetme


• Aşırı yorgunluk

Bir Diğer Uyku Bozukluğu Olan Narkolepsi’ye Yakından Bakalım

Narkolepsi hastalarında görülen en belirgin özellik, gündüz gelen aşırı uyku isteği ve kısa süren uyku ataklarıdır. Bu uyku atakları esnasında kişi, rüya ya da halüsinasyon görebilir. Belirtileri ise kişinin uyku sonrası uyandığında hareket edememe ya da hareketlerini kontrol edememe halinde olmasıdır. Bunun yanı sıra gülme veya öfke gibi oluşan duygularla birlikte oluşan kasların kontrolü sağlanamaz ve bu kaslarda kontrol kaybı görülebilir. Buna da katapleksi adı verilmektedir.

Narkopepsi Tedavisi Nasıl Olur?

Narkolepsi şüpheniz varsa öncelikle nöroloji ve uyku bozuklukları ile ilgilenen bir hekime başvurmalısınız. Bu rahatsızlıkta genelde kısa uyuklamalar faydalıdır. Doktorunuz durumunuza göre gün içerisinde sizi zinde ve uyanık tutacak birtakım bağımlılığı olmayan ve az güçlü uyarıcı ilaçlar verebilir. Alışkanlık riski az olan bu ilaçların, narkolepside oldukça faydalı olduğu yapılan çalışmalarca kanıtlanmıştır. Bunun yanı sıra uyandığınızda kısa süreli hareketsizlik ya da felç durumu (katapleksi) ile karşılaşıyorsanız, hekiminiz bunun için antidepresan tedavisi önerebilir.

Uyku Sorunlarında Çok Yaygın Görülen Huzursuz Bacak Sendromu Nedir?

Huzursuz bacak sendromu, dinlenir vaziyette otururken veya uzanırken ya da uykuda halinde bacaklarda görülen huzursuzluk, rahatsızlık hissi vererek hareket etme ihtiyacı içinde olmak olarak tanımlanır. Böyle bir durumda kişinin bacağında uyuşma, karıncalanma ve bazen de tam olarak hastanın tanımlayamadığı bir his olabilir. Genellikle uzanma ya da oturma esnasında ortaya çıkarak gittikçe kötüleşebilir. Yürüyerek ya da ısınma-germe hareketleriyle sorun kısmen ya da tamamen düzelebilir.

Hangi Durumlarda Doktora Başvurmalıyız?

• Uyku probleminizin depresyon ya da kalp hastalıkları kaynaklı olmadığından emin olduğunuz takdirde,


• Duş almak, kahve-çay-kola gibi içeceklerden kafein alımını kesmek, egzersiz, yoga veya meditasyon gibi tekniklerin işe yaramıyor oluşunda uyku sorunları halen devam ediyorsa


• Uyurken çok fazla horlama ve soluk alıp vermede kesilme, nefes alımında durma yaşanıyorsa


• İşyerin, okul gibi mekanlarda ya da araba kullanırken uyuyakalıyorsanız


• Uyku bozukluklarına sebep olabilen ilaçlar kullanıyorsanız


• Uyandığınızda ve gün içerisinde kendinizi aşırın yorgun, bitkin ve uykulu hissediyorsanız muhakkak bir hekime başvurunuz.

Uyku Bozukluklarında Genel Tedavi Yöntemleri Nelerdir?

Öncelikle doktorunuz uyku bozuklukları için bir uyku bozuklukları tedavi merkezine gitmenizi önerebilir. Bu durumda hekiminizin önerisini dinleyip belirli testleri bu merkezlerde yaptırabilirsiniz. Uyku klinikleri özellikle kalp rahatsızlıklarıyla ilgili uyku bozuklukları, nakropsi ve uyku apnesi konularında destek görüp tedavi alabileceğiniz merkezlerdir. İhtiyaç durumunda bir ya da iki gecenizi bu kliniklerde geçirerek uzmanların gözlemi altında kalbiniz, beyniniz, nefes alışverişleriniz gibi aksiyonlara bakılmaktadır. Uyku bozuklukları yaşam stili, aşırı kafein alımı, stres altında bir hayat yaşamak, fiziksel ya da duygusal sorunlardan ya da ilaç kullanımlarından kaynaklanabilmektedir. Uzman doktorun buradaki en büyük rolü, hayatınızda uyku sorunu yaşamınızı sağlayan faktörleri belirleyerek buna yönelik bir tedavi belirlemesidir. Sonucunda uyku sorunu ortadan kalkar ve sağlıklı, kaliteli ve “normal” bir uyku yaşamanız hedeflenir. Belirlenen rahatsızlık çerçevesinde egzersiz, meditasyon, hafif ve az güçlü, bağımlılık yaratması düşük olasılıklı uyarıcı ilaçlar ya da antidepresan tedavisi veya terapi gibi tedavilere başlanabilir. Uzman doktor kontrolünde tedaviye devam edip, onun belirlediği süre sonucunda tedaviyi sonlandırmak gerekir.

İyi Uykunun Anahtarı Bu Maddeleri Dikkate Alın!

• Düzenli bir uyku programı belirleyin ve cumartesi-pazar ya da tatil günlerinde bile erken kalkarak bu programa uymaya özen gösterin.


• Yatmadan yaklaşık 15 dakika önce yoga ya da meditasyon yapmaya çalışın. Bu tip rahatlama egzersizleri sizi stresten uzaklaştıracak ve vücudunuzu rahatlatacaktır.


• Gün içerisinde aşırı bitkin de olsanız bile uykuya direnin. Gündüz uykuları, gece uykusunun en büyük düşmanıdır.


• Gün içerisinde yapılan idman ve egzersizler çok önemlidir. Gün içinde en az 1 saat hafif bile olsa tempolu yürüyüşler, hafif ağırlık çalışmaları, cadio, pilates ya da yüzme gibi aktiviteler sayesinde çalışan ve yorulan vücut, güzel bir gece uykusu çekecektir.


• Her gün egzersiz tabii ki çok önemlidir; fakat bu egzersizleri gün içerisinde yapmalısınız. Yani yatmadan en az 2 saat önce ağır idman ve egzersizlerden kaçınmalısınız.


• Yatak odasında ışıktan kaçının. Karanlık ya da karanlıkta hiç uyuyamam derseniz çok loş ve gözünüzün görmediği bir yere koyacağınız gece lambasıyla uyuyun. Gerekirse kulak tıkacı ve göz maskesi kullanın.


• Kafein ve teinden uzak durun. Alkollü içecekler, kola, kahve, çay, aşırı şekerli meyve suyu vb içecekleri tüketmeyin. Diyet haplarında da kafein oranları yüksek olabilir. Diyet haplarından da uzak durmanızı tavsiye ediyoruz.


• Tüm bunlara rağmen yine de uyuyamıyorsanız odanızdan çıkarak başka bir odaya gitmek ve rahatlatıcı aktiviteler yapmak işe yarayabilir. Bunlar arasında sakin medidatif müzikler dinlemek ya da kitap okumak olabilir. Tv izlemek, telefon ya da bilgisayarda zaman geçirmek gibi uyku kaçırabilecek davranışlardan kaçınmalısınız.

Hamilelik ve Uyku İlişkisi

Gebe hanımlar uyku sorunu yaşıyorlarsa masum ve faydalı birkaç yöntemden yararlanabilir. Bunların arasında rahatlatıcı bir duş almak, ılık süt içmek, stresten ve kötü düşüncelerden arınmak ve akşamüstleri küçük ve kısa süreli uyku çekmek gelebilir. Bebek bekleyen anne adayımız yatarken yan yatabilir. Başlarını, karınlarını ve dizlerini yastık ile destekleyerek çok daha rahat uyuyabilirler.

“Karabasan” ve Kabus Meselesi

Karabasanın bilimsel açıklamasının uyku felci olduğunu, mistik bir anlamı olmadığını artık hemen hemen herkes biliyordur zaten. Karabasan ve kabus görmenin ardından izlenecek en iyi yol kendinizi bir şekilde rahatlatmanızdır. Sevdiğiniz bir kişiye sarılmak, 5 dakika kadar meditasyon yapmak veya melisa, lavanta, papatya gibi sakinleştirici etkili çaylar içerek rahatlamaya çalışmak çok önemlidir. Eğer karabasan veya kabus görme durumu çok sık tekrarlanıyorsa bir nöroloğa görünmek gerekebilir.

Sağlıklı Yaş Almak

Uzmanların yaptıkları araştırmalar gösteriyor ki; her gün egzersiz yapan ve stresten uzak yaşamaya çalışan, doğru beslenen yaşlı bireyler, bu yaşam tarzını benimsememiş yaşıtlarına göre çok daha rahat ve kaliteli uyku çekiyorlar. Bunun yanı sıra özellikle sabah güneşinden faydalanmak ve gün içerisinde “uyuklamamak” önemli.