Koronavirüs Covid-19 olarak adlandırılır. Ä°lk olarak 1960’lı yıllarda ortaya çıkmıştır. Fakat uzun süre sonra insanlara ağır hasar veren bu virüs, Çin’in Wuhan kentinde tekrar baÅŸ göstermiÅŸ ve dünyaya yayılması çok kısa süre içerisinde olmuÅŸtur. Hayvanlardan insanlara geçen koronavirüs, insana geçtiÄŸi an mutasyona uÄŸruyor ve yaÅŸamını insan bedeninde sürdürebiliyor. 400’den fazla çeÅŸidi olan koronavirüs’ün 4 çeÅŸidi insanlar üzerinde hastalığa sebep oluyor.

Pek çoÄŸunuz hatırlar, 2002’de dünya SARS ile 2012’de de MERS hastalığıyla uÄŸraÅŸmıştı. Koronavirüs de bu iki hastalıkla aynı grubu paylaşıyor. Çin’in Wuhan kentinin çıkış noktası olduÄŸunu bildiÄŸimiz Covid-19, 118 ülkeye yayıldı, 119 bin kiÅŸide görüldü ve maalesef 4200’den fazla insanın ölümüne yol açtı ÅŸimdiye kadar.

PEKÄ° KORONAVÄ°RÜS BELÄ°RTÄ°LERÄ° NELERDÄ°R?

Coronavirus (Koronavirüs) belirtileri sıklıkla ÅŸöyle sıralanmıştır: kuru öksürük, yüksek ateÅŸ, boÄŸazda aÄŸrı, kas ve eklem aÄŸrıları, halsizlik, burun akıntısı, ishal, bulantı, kusma, solunum güçlüÄŸü, nefes darlığı ve vücut aÄŸrıları.

Belirtileri gribe benzese de, gripten çok daha ağır bir tabloya yol açıyor koronavirüs ve zararları çok daha büyük olabiliyor.

AkciÄŸer hastalıkları, kanser hastaları ya da bağışıklık sisteminin güçsüz olduÄŸu kiÅŸilerin yakalanma olasılığının daha çok olduÄŸu koronavirüs vakalarında, altta yatak baÅŸka hastalıkların olduÄŸu tespit edilmiÅŸtir.

CORONAVIRUS HANGÄ° YOLLARLA BULAÅžIR?

Global anlamda, Dünya SaÄŸlık Örgütü’nün ve baÅŸta Çin ve Ä°talya olmak üzere pek çok ülkenin kırmızı alarm verdiÄŸi koronavirüs salgını, bir üyesi olduÄŸu ve 2002’de ortaya çıkan ve yayılma gücü düÅŸük; fakat son derece ölümcül olan SARS salgının aksine son derece hızlı yayılan bir virüs çeÅŸididir. 14 günlük kuluçka dönemi olan virüs, bazı araÅŸtırmacılara göre vücutta 24 güne kadar kuluçkada kalabiliyor. Çinli biliminsanlarına göre ise bazı kiÅŸiler hiçbir belirti göstermeden bu hastalığı yayabiliyor. Koronovirüs nefes yoluyla rahatlıkla yayılabiliyor. Üst solunum yollarına yapışan bu virüs, mutasyona uÄŸrayarak akciÄŸere inme becerisi geliÅŸtirmiÅŸtir ve zatürreye yol açmaktadır. Zatürre olan hastalarda fazlasıyla ağır bir grip görülmektedir.

Hapşırık, öksürük gibi durumlarla birlikte havadan damlacık yoluyla bulaÅŸabilir. Virüsün bulaÅŸtığı kiÅŸilerde, 5 ila 11 gün arasında yüksek ateÅŸ ya da öksürük gibi belirtiler ortaya çıkmaktadır. Koronavirüs’e (Covid-19) baÄŸlı ölümlerin oranı ÅŸimdiye kadar yüzde 1-2 gibi düÅŸük bir oranla seyretse de, çabuk bulaÅŸan bir virüs olduÄŸu için dünya alarma geçmiÅŸ ve son derece önem arz etmiÅŸtir.

CORONAVIRUS’TEN NASIL KORUNABÄ°LÄ°RÄ°Z?

Bu virüs için alınabilecek önlemler, tıpkı gripten korunmak için alabileceklerimize benzer. El hijyeni oldukça önemlidir. Toplu taşıma araçlarında tek bir noktaya tutunmak, maske takmak, bağışıklık sistemini güçlendirici besinler tüketmek (örneÄŸin ılık limonlu su içmek) son derece önem arz eder. Ellerimizi su ve sabunla 20 saniye boyunca yıkamaya özen göstermeliyiz. Parmak aralarını ve tırnaklarımızı dahi yıkamalıyız. Bunların yanı sıra alkol içeren mendiller, 80 derece kolonya ile elleri temizlemek de virüsü öldürmekte iÅŸe yarar önlemler arasında yer alıyor. Ev temizliÄŸi, kapı kolları, elektrik düÄŸmelerinin temizliÄŸi de oldukça önemli. Ev temizliÄŸinde, suya bir iki damla çamaşır suyu damlatmanızı öneririz. Bunun yanı sıra elinize doÄŸru öksürüp hapşırmak yerine, bir mendile doÄŸru yapmanız çok daha doÄŸru olacaktır.

KORONAVÄ°RÜS’ÜN TEDAVÄ°SÄ° VAR MI?

Åžu ana kadar yapılan çalışmalar olumlu sonuç vermemiÅŸtir maalesef. Fakat biliminsanları halen bu konu üzerinde hummalı bir çalışma yürütmektedir. Tedavisinden ziyade, korunma yolları belirlenmiÅŸ ve yukarıda saydığımız yollar ile bu virüsten korunmak mümkün hale gelmiÅŸtir. Koronavirüs’e iyi gelen bir ilaç hala bulunamamıştır. Antibiyotik vb. ilaçlar maalesef bu hastalığı tedavi etmemektedir.

KORONAVÄ°RÜSE YAKALANAN KİŞİ ÖLÜR MÜ?

2002’de yayılan SARS hastalığının kaynağı Misk kedisiydi ve bu hastalığa yakalanan hastaların yüzde 10’u hayatını kaybetmiÅŸti. 2012’de bir salgına dönüÅŸen MESK hastalığı ise develerden çıkmıştı ve hastaların yaklaşık yüzde 34’ü maalesef hayatını kaybetmiÅŸti. Koronavirüste ise bu oran ÅŸu ana kadar ölüm oranı yüzde 1 ila yüzde 2 civarında seyrediyor. Hastaların yüzde 81’i hastalığı hafif ÅŸekilde atlatıyor, yüzde 14’ü ciddi, yüzde 5’i ise hastalığı ağır bir ÅŸekilde geçiriyor. 80 yaşın üzerinde ölümcül vakaların çok olduÄŸu, 9 yaşın altındaki çocuklarda ise bu hastalığın zarar vermediÄŸi görüÅŸmüÅŸtür.

CORONAVÄ°RÜS’TEN KORUNMANIN 10 YOLU

1. Ellerinizi sık sık su ve sabun ile 20 saniye boyunca yıkayın. Parmakların arasını ve tırnakların içini de yıkamaya özen gösterin.


2. Su ve sabun dışında alkollü mendiller ve kolonya da oldukça etkili bir yöntem olarak kabul ediliyor.


3. Küçük çocuklara hijyeni öÄŸretmeye çalışın. Bunun yanında çevrenizdeki insanlar, hijyene önem vermiyorsa, onları bu konuda teÅŸvik edin ve uyarılarda bulunun.


4. Hapşırırken ya da öksürürken elinizi aÄŸzınıza götürmek yerine bir mendil ile kapatın ve ardından mendili muhakkak çöpe atın, çantada ya da cepte bekletmeyin.


5. Ä°nsanlarla bir süre tokalaÅŸmayı ve öpüÅŸmeyi bırakın. Aynı tabaktan yemek yemeyin ya da kaşık, çatal veya bardağınızı paylaÅŸmayın.


6. Ellerinizi dezenfekte etmeden aÄŸzınıza ya da gözünüze ellemeyin.


7. Kapı kolları, oyuncaklar ya da elektrik düÄŸmeleri gibi çok fazla dokunulan yerleri sık sık dezenfekte edin.


8. ÇiÄŸ veya az piÅŸmiÅŸ hayvansal ürünlerden uzak durun.


9. Hayvanlarla temastan sonra ellerinizi sabunlu su ile yıkayın.


10. Seyahat edilmesi gerekiyorsa sık sık ellerinizi dezenfekte edin.

CORONAVÄ°RÜS EVCÄ°L HAYVANLARDAN GEÇER MÄ°?

Genel olarak ele alındığında hayvanlarda bulunan virüsler insanlara bulaÅŸmaz. Özellikle evimizde bizimle yaÅŸayan dostlarımız, virüs için ‘ara konak’ olarak belirtilmemiÅŸtir. Bu virüsün yalnızca yarasalarda çokça yaygın olduÄŸu bilinmektedir. Bunun dışında evcil hayvanlardan bu virüsün, insanlarda yayıldığına dair bir belirti tespit edilmemiÅŸtir.

VÄ°RÜSTEN KORUNMAK Ä°ÇÄ°N NASIL BESLENMELÄ°?

Unutmayalım, koronavirüsten korunmada önem teÅŸkil eden iki husus vardır. Hijyen ve güçlü bağışıklık sistemi. Bir süre hayvansal gıdalardan uzak durun. Bol bol taze sebze ve meyve tüketin. Ilık limonlu su için. Meyve ve sebzeleri bir süre suda beklettikten sonra iyice yıkayın. Bağışıklık sisteminin düÅŸmemesi için bir diÄŸer önemli faktör ise uyku düzenidir. Uykunuzu gece saatlerinde almaya çalışın ve düzenli yatıp kalkın. Ayrıca günde muhakkak en az 2 litre su içmeye özen gösterin. Ayran, taze meyve suyu, C vitamini takviyesi ve bol C vitamini içeren besinler tüketin.